ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΜΗΧΑΝΙΚΉ: ΤΙ ΕΊΝΑΙ; Η ΣΧΈΣΗ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ; [SOCIAL ENGINEER]



Ο όρος "Κοινωνική Μηχανική" (Social engineering) δεν είναι νέος, όμως το τελευταίο διάστημα με τις κοινωνικές, οικονομικές και γεωπολιτικές καταστάσεις που συμβαίνουν στον πλανήτη, ακούγεται όλο και περισσότερο. Τι είναι όμως αυτό και τι σημαίνει, καθώς πλέον χρησιμοποιείται ευρέως αλλά ανάλογα την οπτική του καθενός προσθέτοντας και αφαιρώντας στοιχεία κατά το δοκούν, ενώ ήδη έχει περάσει και την όχθη της συνωμοσιολογίας με διάφορες "γραφικές' προσθήκες.
Εμείς πιο κάτω προσπαθούμε να δούμε τι είναι αυτά που αποδίδονται στον όρο και ποια η ανάμειξή του με την τεχνολογία.


ΤΙ ΕΊΝΑΙ Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΜΗΧΑΝΙΚΉ

Σαν αποδεκτός ορισμός θεωρείται ο ακόλουθος:

Κοινωνική μηχανική (Social engineering) είναι η πράξη της προφορικής χειραγώγησης ατόμων με σκοπό την απόσπαση πληροφοριών. Αν και είναι παρόμοια με το τέχνασμα ή την απλή απάτη, ο όρος είναι κυρίως συνδεδεμένος με την εξαπάτηση ατόμων με σκοπό την απόσπαση εμπιστευτικών πληροφοριών που είναι απαραίτητες για την πρόσβαση σε κάποιο υπολογιστικό σύστημα. Συνήθως αυτός που την εφαρμόζει δεν έρχεται ποτέ πρόσωπο με πρόσωπο με το άτομο που εξαπατά ή παραπλανά. Παρόλο που ο όρος ίσως να μην είναι ακριβής ή επιτυχημένος, έχει πλέον καθιερωθεί.


ΠΏΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΊ

Η αλήθεια είναι πως δεν χρησιμοποιεί κάποια ιδιαίτερα τεχνάσματα ή εργαλεία, αλλά στηρίζεται κυρίως στην ανθρώπινη περιέργεια ή στην απληστία και στην άγνοια. Πολλοί θεωρούν ότι ένα καλό αντιϊκό τους προστατεύει αλλά αυτά δρουν μόνο για τους ευρέως γνωστούς ιούς και για τις ευρέως γνωστές τεχνικές και όχι για έναν ειδικά κατασκευασμένο "ιό". Πολλοί, επίσης, είτε λόγω ευπιστίας είτε λόγω ευγένειας δεν αρνούνται να δώσουν στοιχεία σε κάποιον που τους το ζητάει ευγενικά ή κάτω από δήθεν "πίεση".
Ο άμεσος στόχος δεν είναι πάντα η αποκάλυψη του κωδικού. Για κάποιον που θέλει να διεισδύσει σε ένα υπολογιστικό σύστημα πολλές φορές είναι αρκετή ακόμα και η απλή γνώση του αριθμού έκδοσης του λειτουργικού συστήματος ή άλλων προγραμμάτων που χρησιμοποιεί ο χρήστης. Με αυτές τις πληροφορίες μπορεί να μάθει αν υπάρχουν "τρύπες" στα προγράμματα και να τις αξιοποιήσει.
Άλλες πληροφορίες που μπορεί να συλλέξει κάποιος, και που πιθανά να είναι χρήσιμες, όπως οι ημερομηνίες γέννησης, τα ονόματα των παιδιών, τα ονόματα υπευθύνων για τη μηχανογράφηση κ.λ.π, συλλέγονται είτε μέσω συνομιλίας είτε από τα λεγόμενα κοινωνικά δίκτυα είτε από τις ιστοσελίδες της εταιρείας. Οι πληροφορίες αυτές χρησιμοποιούνται αργότερα σε συνομιλία, είτε τηλεφωνική είτε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου είτε σε άμεσα μηνύματα (IM), για να πεισθεί ο συνομιλητής-θύμα ότι πρόκειται περί γνωστού και έτσι να του αποσπαστούν ακόμη περισσότερες πληροφορίες ή, ακόμα καλύτερα, κάποιος κωδικός πρόσβασης.

Κυριότερες και αποδοτικότερες μέθοδοι, είναι του "δολώματος" και του "ψαρέματος".
Στην πρώτη περίπτωση, ένα δήθεν παρατημένο / ξεχασμένο usb-stick ή ακόμα και κάποιο χαρτάκι που μπορεί να έχουν κάποιες url διευθύνσεις, passwords και άλλα στοιχεία με σκοπό το υποψήφιο θύμα να χρησιμοποιήσει αυτό το μέσο στον υπολογιστή του ή να μπει στην διεύθυνση που βρήκε, κάτι που συμβαίνει στις περισσότερες των περιπτώσεων. Έχουμε δηλαδή την γνωστή περίπτωση του "Δούρειου Ίππου".

Η άλλη περίπτωση είναι αυτή του ψαρέματος (Phishing), μια μέθοδος που έγινε ιδιαίτερα γνωστή στην ηλεκτρονική εποχή και αποτελεί παραφθορά της λέξης fishing (ψάρεμα). Έχουμε δηλαδή έναν τύπο απάτης που παγιδεύει τους ανθρώπους και τους αναγκάζει να αποκαλύψουν πολύ προσωπικές πληροφορίες, όπως στοιχεία πιστωτικών καρτών, ονόματα χρηστών και κωδικούς πρόσβασης, αριθμούς λογαριασμών και άλλα παρεμφερή προσωπικά δεδομένα.


ΑΝΑΔΡΟΜΉ

Κάνοντας μια αναδρομή στο παρελθόν βλέπουμε πως η μέθοδος αυτή του ψαρέματος ήταν διαδομένη και πριν την έλευση των ηλεκτρονικών υπολογιστών, με μεθόδους κανονικού ταχυδρομείου, τηλεφωνημάτων, ως ακόμα και "πωλητών" πόρτα-πόρτα. Όμως, στην ηλεκτρονική εποχή, ο όρος Social engineering διαδόθηκε από τον hacker και μετέπειτα σύμβουλο ασφαλείας πληροφορικών συστημάτων Κέβιν Μίτνικ και όπως ο ίδιος τόνιζε:


Είναι πολύ ευκολότερο να ξεγελάσεις κάποιον να δώσει έναν κωδικό πρόσβασης για ένα σύστημα, από το να προσπαθήσεις να τον σπάσεις.

INFO: Η ιστορία του Kevin Mitnick, έχει αποτυπωθεί στην ταινία Takedown (του 2000) και βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και όλα τα hacks και τα τρικ που σκαρφίζεται ο Mitnick, για να προσπεράσει τις δικλείδες προστασίας, τα είχε όντως πραγματοποιήσει, αλλά και στις τεχνικές social engineering (phising) που χρησιμοποιεί προκειμένου να ξεφεύγει από το FBI και τους άλλους διώκτες του.

Κάθε λεπτό γεννιέται κι ένα κορόιδο.

Αυτή η ρήση του P.T. Barnum αποδίδει στην εντέλεια τον όρο του Social Engineer που βασίζεται σε κάποια ανθρώπινα χαρακτηριστικά όπως της άγνοιας, της περιέργειας, της αφέλειας μα και της απληστίας. Όμως η περίπτωση του Social Engineer απασχόλησε τις μελέτες και έρευνες που έγιναν, όχι λόγω της ζημίας που έπεφταν οι καθημερινοί άνθρωποι, αλλά λόγω της χρήσης του στον επιχειρηματικό τομέα, με την βιομηχανική κατασκοπεία, καθώς με τον τρόπο αυτόν αποσπώνται πληροφορίες ακόμα και απόρρητες από υπαλλήλους και εταιρικούς χρήστες που με χρήση εξαπάτησης και χειραγώγησης, δημιουργούνται κενά και παραβίαση της πληροφοριακής υποδομής σε ευαίσθητες πληροφορίες και δεδομένα.

Βλέπουμε λοιπόν ότι το ευαίσθητο σημείο, ο αδύναμος κρίκος, σε αυτό το θέμα είναι ο ανθρώπινος παράγοντας και είναι εμφανές πως η κοινωνική μηχανική αποτελεί μια "επιστήμη", καθώς πλέον χρησιμοποιείται ευρέως όχι μόνο από μεμονωμένους ανθρώπους σαν τον Μίτνικ, αλλά και από μεγάλες εταιρείες και φυσικά και από κυβερνήσεις, καθώς όπως είδαμε καταφέρνει να χειραγωγεί και να εξαπατά χωρίς την παραμικρή χρήση βίας.
Θα επιχειρήσουμε μια μικρή ανάλυση αυτών στην συνέχεια, όμως σε αυτό το σημείο θα παραμείνουμε στο θέμα της τεχνολογίας και θα δώσουμε ορισμένα παραδείγματα που βλέπουμε καθημερινά στις οθόνες μας. Θα μπορούσε να ονομαστεί και ως:

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚH ΧΕΙΡΑΓΏΓΗΣΗ

Υπάρχει μια άποψη που ισχυρίζεται το εξής:


Η απελευθέρωση του διαδικτύου, όπου με ελάχιστα μέσα μπορεί ο καθένας να αποκτήσει δυνατότητα παγκόσμιας πληροφόρησης, είναι ένα πείραμα κοινωνικής μηχανικής επομένου επιπέδου.

Αν και αυτό είναι κάτι που σηκώνει συζήτηση σε αρκετά του σημεία, το αφήνουμε ως έχει, για να δούμε πού θέλει να καταλήξει (τα στοιχεία που αναφέρει είναι του 2006, καθώς τώρα τα νούμερα αυτά έχουν υπερ-τριπλασιαστεί):


Ήδη, ένας μυστικός πόλεμος εξελίσσεται μέσα στον κυβερνοχώρο. Όχι με λογοκρισία, αλλά με "δικαιωματικό έλεγχο" πληροφοριών και αντιλήψεων (αυτό κάνουν οι μηχανές αναζήτησης) και ακόμη πιο πλάγιες μεθόδους.
Τον Φεβρουάριο του 2006, αποδιαβαθμίσθηκε στις ΗΠΑ η Χάρτα Επιχειρήσεων Πληροφοριών (Information Operations Roadmap), η οποία είχε συνταχθεί τον Οκτώβριο του 2003 από τον υπουργό αμύνης Ντόναλντ Ράμσφελντ και σκιαγραφούσε τη νέα στρατηγική του Πενταγώνου στο διαδίκτυο. Συγκεκριμένα περιλαμβάνει επαφές με δημοσιογράφους σε ηλεκτρονικά μέσα και ειδικούς ηλεκτρονικών συστημάτων, οι οποίοι θα εξαπολύουν επιθέσεις σε εχθρικά συστήματα, καθώς και ψυχολογικές επιχειρήσεις. Με πάνω από 1,3 δις. ανθρώπους διαδικτυωμένους και με μαζική συμμετοχή σε συνδέσμους κοινωνικής δικτύωσης (Facebook +200 εκατ. χρήστες, MySpace +125 εκατ. χρήστες, Twitter +1,4 εκατ. tweets/ ημέρα), θα ήταν δύσκολο να παρακαμφθούν οι δυνατότητες μια τέτοιας δεξαμενής δεδομένων, τα οποία, σημειωτέον, δίνονται με χαρακτηριστική ευκολία από τους ίδιους τους χρήστες.
Πρέπει να αναφερθεί, τέλος , ότι μετά από μια "χρυσή περίοδο" ελευθερίας στο διαδίκτυο -που αφέθηκε εσκεμμένα μέχρι σήμερα προκειμένου να εντοπισθούν οι αντίθετες φωνές και να μελετηθούν οι τάσεις και προθέσεις των πολιτών- μεθοδεύεται τώρα ο ασφυκτικός έλεγχος μέσω ενός παγκόσμιου πλέγματος νόμων.

Τουλάχιστον όσο αφορά τα πιο πάνω, είναι εμφανές πως ισχύουν και τα βιώνουμε. Δεν ξέρω αν αυτό έγινε στα πλαίσια της κοινωνικής μηχανικής, αλλά την απεριόριστη ελευθερία, την πρόσβαση σε κάθε είδους δεδομένα και πληροφορίες την γευτήκαμε και οι νόμοι περιορισμού και ελέγχουν είναι πλέον εδώ και χωρίς αμφιβολία τα αμέσως επόμενα χρόνια θα ισχυροποιηθούν.

Όμως υπάρχουν και ορισμένα ακόμα χαρακτηριστικά παραδείγματα χειραγώγησης ή χειραφέτησης, ανάλογα την οπτική του καθενός, που τα είδαμε να λαμβάνουν έκταση μέσα από τις οθόνες των υπολογιστών μας:

Στην Τεχεράνη είδαμε τον Ιούνιο του 2012 να ξεσπάει η μεγαλύτερη λαϊκή εξέγερση από την ισλαμική επανάσταση του 1979. Μετά την επανεκλογή του Αχμαντινετζάντ, η οποία αμφισβητήθηκε εντέχνως από τα δυτικά ΜΜΕ, ο ηγέτης της αντιπολίτευσης, Μιρ Χουσεΐν Μουσαβί, κάλεσε τους οπαδούς του σε μαζικές διαδηλώσεις, που κατέληξαν σε άγριες συγκρούσεις με την αστυνομία. Η κινητοποίηση εναντίον του καθεστώτος πραγματοποιήθηκε έπειτα από μεγάλη εκστρατεία μέσω ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης όπως το Twitter και το Facebook.

Νωρίτερα είχε πραγματοποιηθεί ένα άλλο διαδικτυακό "αντάρτικο":
Στην Μολδαβία περίπου 20.000 διαδηλωτές απαίτησαν την προσάρτηση της χώρας στη Ρουμανία και την Ε.Ε., μετά το εκλογικό αποτέλεσμα της 5ης Απριλίου, όπου ο φιλορωσικός κομμουνιστικός σχηματισμός του Vladimir Voronin συγκέντρωσε ακριβώς το 50% των ψήφων. Υπό το προφίλ #pman (τα ακρωνύμια της κεντρικής πλατείας της μολδαβικής πρωτεύουσας Piata Marii Adunari Nationale) και με μια μέση ροή μέχρι και 10 μηνυμάτων το λεπτό, οργανώθηκε στην Μολδαβία ένα νεανικό πλήθος, το οποίο ήταν πληροφορημένο τόσο για τον σκοπό της διαδήλωσης, αλλά και για τις ακριβείς κινήσεις της αστυνομίας.

Μια άλλη χαρακτηριστική περίπτωση ενημέρωσης και χειραφέτησης των ανθρώπων στον πλανήτη μέσω των κοινωνικών δικτύων, ήταν και αυτή της Lina από την Τυνησία.

H Lina σε ηλικία 17 ετών δημιούργησε το παραπάνω blog. Είχε την χαρά να πάει σχολείο να μάθει γλώσσες και να έχει από μικρή υπολογιστή. Στην αρχή έγραφε για ποίηση, σινεμά, αισθήματα και φιλίες, ενδιαφέροντα που έχουν όλα τα κορίτσια της ηλικίας της πιο απλά. Αργότερα στο Πανεπιστήμιο γνωρίστηκε με πολιτικοποιημένους κύκλους και στο blog της άρχισε να φιλοξενεί κείμενα κοινωνικής κριτικής ενώ παράλληλα έγινε μέλος σ' ένα δίκτυο που αγωνιζόταν κατά της λογοκρισίας στο διαδίκτυο (υπήρχε κοινωνική εξέγερση στην Τυνησία, κατά της δικτατορίας). Έτσι, άρχισαν τα προβλήματα με την αστυνομία. Άρχισαν να την κυνηγούν, να την απειλούν, έκαναν εφόδους στο σπίτι της, ενοχλούσαν τους γονείς και δικούς της ανθρώπους.
Κάποια στιγμη, τον Δεκέμβρη του 2010, αν θυμόσαστε το συμβάν, ένα νέο παιδί αυτοπυρπολήθηκε σε μια επαρχιακή πόλη και η Lina είχε δώσει πρώτη την πληροφορία. Στην συνέχεια η Lina, κατάφερνε να σπάει τον αστυνομικό κλοιό, να μεταδίδει εικόνες απαγορευμένων διαδηλώσεων, να τρυπώνει στα νοσοκομεία και να δίνει πληροφορίες για νεκρούς και τραυματίες, να σπάει την σιωπή των επίσημων Μέσων, να παρακάμπτει την ηλεκτρονική λογοκρισία του καθεστώτος, γράφοντας πάντα με τ’ όνομά της, παίζοντας, κάθε ώρα, κάθε λεπτό την ζωή της κορώνα-γράμματα. Όχι πως θα άλλαζε κάτι αν έγραφε με ψευδώνυμο. Άλλωστε, και το ίδιο το διαδίκτυο είναι μια μάχη. Κάτι που μπορούν να βεβαιώσουν όλες οι μεγάλες ιστοσελίδες και blogs, ανεξαρτήτως περιεχόμενου. Είναι μια μάχη όπου όλοι, επώνυμοι και ανώνυμοι, κρίνονται γι’ αυτά που γράφουν και αποκτούν το ακροατήριο που τους αξίζει!

Κινητοποίηση στο διαδίκτυο υπάρχει και στο θέμα της Παλαιστίνης, δείχνοντας την πραγματικότητα ([1] και [2]) σε όλο και περισσότερους ανθρώπους, μα και σε αρκετές ακόμα περιπτώσεις. Βέβαια τα αποτελέσματα όλων αυτών δεν είναι πάντα θετικά, όμως πρωταρχικός στόχος παραμένει η χειραφέτηση του κόσμου, χωρίς ωστόσο να λείπουν και οι περιπτώσεις χειραγώγησης από άλλα κέντρα και νομίζω πως τέτοια περίπτωση βιώσαμε πρόσφατα στην Ελλάδα, με την περίπτωση του δημοψηφίσματος.


ΤΟ SOCIAL ENGINEERING PHISING ΣΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΆ ΔΊΚΤΥΑ

Έχοντας γίνει αντιληπτό πως η Κοινωνική Μηχανική έχει άμεση σχέση με τα προσωπικά δεδομένα, έξω από το παιχνίδι δεν θα μπορούσαν να μείνουν και οι ιστοσελίδες "κοινωνικής δικτύωσης". Δεν θα σταθούμε στο γεγονός της συλλογής προσωπικών δεδομένων στους servers τους καθώς, όπως έχει ήδη ξεκαθαριστεί, το σφάλμα (bug) οφείλεται στον παράγοντα άνθρωπο. Αυτός είναι άλλωστε που επιλέγει τι θα δημοσιεύσει και για ποιους λόγους. Συνεπώς οι επιθέσεις κοινωνικής μηχανικής περιλαμβάνουν τον επιτιθέμενο, το θύμα και την αξιοποίηση της πληροφορίας.
Για να γίνει αυτό πιο αντιληπτό αναφορικά με τα κοινωνικά δίκτυα, θα αναφέρουμε το ακόλουθο γνωστό παράδειγμα που όμως αληθεύει:


Φανταστείτε ότι έχετε δημοσιεύσει στο facebook κάποιους αγαπημένους προορισμούς και μέρη τα οποία έχετε επισκεφτεί, μιλώντας με θαυμασμό. Ένας επιτιθέμενος, ο οποίος σας έχει βάλει ως στόχο, θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί αυτήν την πληροφορία να σας καλέσει στο τηλέφωνο (εύρεση μέσω καταλόγου ή ακόμα και από το ίδιο το facebook ή με την αποστολή e-mail).
Στην συνέχεια, ο επιτιθέμενος σας ζητάει να του δώσετε προσωπικά σας στοιχεία, με την δικαιολογία ότι έχετε κερδίσει ένα χρηματικό ποσό από κλήρωση που έγινε για τους πελάτες του ξενοδοχείου Χ, στο οποίο είχατε διαμείνει το διάστημα που είχατε επισκεφτεί τα μέρη που περιγράφετε στο προφίλ σας.
Πιθανότατα εσείς θα τον εμπιστευτείτε αφού διαθέτει τόσες πληροφορίες για εσάς, και θα του δώσετε στοιχεία ταυτότητας και ίσως και τραπεζικό λογαριασμό. Το επόμενο βήμα θα είναι να τηλεφωνήσει στην τράπεζά σας και να προσποιηθεί ότι είστε εσείς, υποστηρίζοντας ότι μπλόκαρε τον ηλεκτρονικό λογαριασμό που χρησιμοποιούσε για τις online πληρωμές και ότι θα χρειαστεί νέο κωδικό. Τα στοιχεία που θα του ζητήσει η τράπεζα είναι ήδη στα χέρια του και το αίτημα προχωρά. Με αυτόν τον τρόπο είναι πολύ εύκολο να χάσετε χρήματα και να μην αντιληφθείτε το γεγονός καθόλου, τουλάχιστον όχι στην αρχή.

Όπως ακόμα τονίζει ο Βαβούσης Κωνσταντίνος (Trust IT):


Είναι ένα από τα πολλά παραδείγματα, τα οποία όμως συμβαίνουν στην πραγματικότητα και οι περισσότεροι από εμάς δεν γνωρίζουμε τους κινδύνους που διατρέχουμε από την υπερέκθεση των προσωπικών μας στοιχείων. Ακόμη μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος για τις επιχειρήσεις, αν μάλιστα σκεφτούμε την αύξηση της χρήσης του Linkedin, το οποίο είναι ένα κοινωνικό δίκτυο, αποκλειστικά σχεδιασμένο για επαγγελματίες. Πολλοί από τους χρήστες δημοσιεύουν ολόκληρο το βιογραφικό τους και πολλές φορές το μοιράζονται με άτομα που δεν γνωρίζουν. Οι τρόποι εκμετάλλευσης αυτών των πληροφοριών είναι άπειροι και μπορούν να οδηγήσουν στην παραβίαση της περιμετρικής ασφάλειας μιας εταιρείας και να θέσουν σε κίνδυνο ευαίσθητα δεδομένα και την επιχειρηματική συνέχεια.

Βέβαια, υπάρχουν και άλλες μέθοδοι, ακόμα πιο ανύποπτες και ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί και το Network Mapping (με λίγη δόση Social Engineering) ή ακόμα και το Cross Site Request Forgery (one-click επίθεση), ενώ έχουν πάει να αποδοθούν και λάθος αποδόσεις των επιθέσεων κοινωνικής μηχανικής, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του τραπεζικού malware Shylock που στην τελική δεν έχει ανάγκη της κοινωνικής μηχανικής, επειδή πολύ απλά αν την είχε, δεν θα ήταν αναγκαία η ύπαρξή του.

INFO: Το Shylock (γνωστό και ως Caphaw) είναι ένα τραπεζικό trojan, εξειδικευμένο στα χρηματοοικονομικά, με μια διαφορά. Σε αντίθεση με τους προκατόχους του, ιδιαίτερα τα ZeuS και SpyEye, το Shylock ενσωματώνει μια πληθώρα διαφορετικών best-of-breed (των καλύτερων του είδους) τεχνικών που υιοθετούνται από άλλα κακόβουλα προγράμματα, ξεκινώντας από επιθέσεις τύπου bootkit, προκειμένου να εγκαταστήσει έναν driver (πρόγραμμα- οδηγό) rootkit -το οποίο επιτρέπει την μεταμφίεση διεργασιών και αρχείων και συνεπώς την αποφυγή ανίχνευσης από τον χρήστη ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, από το λογισμικό προστασίας από ιούς- και καταλήγοντας σε ένα πλήρως επεκτάσιμο trojan ικανό να εκτελεί επιθέσεις man-in-the-browser σε κάθε browser, αφού είναι προσαρμόσιμο στα χαρακτηριστικά του οιοδήποτε προγράμματος περιήγησης.
Οι επιθέσεις τύπου man-in-the-browser είναι επιθέσεις ασφάλειας, όπου ο επιτιθέμενος εγκαθιστά έναν Trojan horse (δούρειο ίππο) στον υπολογιστή του θύματος που είναι ικανός να τροποποιεί τις διαδικτυακές συναλλαγές αυτού του χρήστη, καθώς όλα γίνονται σε πραγματικό χρόνο [δείτε αναλυτικότερα: Shylock -Banking Malware: Εξέλιξη ή Επανάσταση;].





Η ΣΎΝΔΕΣΗ ΤΟΥ SOCIAL ENGINEERING ΜΕ ΤΟ UNDERGROUND ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΉΣ

Η περίπτωση του Κέβιν Μίτνικ και η underground σκηνή του διαδικτύου, η Cyberpunk, χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον και προπαγανδιστικά, ώστε να επιρρίψουν το ζήτημα σε "υπόκοσμο" και "τρομοκράτες", προκειμένου να αναδειχθεί το "αίσθημα" της ασφάλειας και τα τιμήματά της στην ιδιωτικότητα.

Πριν μερικά χρόνια ο Gordon Meyer έγραψε ένα άρθρο με τον τίτλο: "Η «κοινωνική οργάνωση» του underground της πληροφορικής". Στην ουσία, είχε επιλέξει να δει το underground της πληροφορικής ως μια ελεύθερη συνομοσπονδία εγκληματικών οργανώσεων. Οι γενικοί των μυστικών υπηρεσιών βλέπουν με αυτόν τον τρόπο τα πράγματα, παρόλο που οι οπαδοί του κυβερνοπάνκ διατείνονται πως οι πράξεις τους έχουν μεγάλη κοινωνική και πολιτική σημασία. Αυτό τουλάχιστον ισχυρίζονται τα μανιφέστα τους. Σε κάθε κατηγορία, αν το κυβερνοπάνκ αποτελούσε στα αλήθεια ένα κίνημα αντικουλτούρας, θα περιμέναμε να βρούμε μια κάποιας μορφής αλληλεγγύη ή συνεργασία. Από αυτήν την άποψη το κυβερνοπάνκ έχει φανερά αποτύχει γιατί, από ό,τι φαίνεται, δεν υπάρχει απολύτως κανένας κοινός «σκοπός» για το κίνημα. Αντίθετα, εκείνο που υπάρχει είναι κάποια άτομα που ασκούν εδώ κι εκεί το hacking, αλλά χωρίς κάποια συνεργασία, ούτε κοινούς στόχους ή δομές.
Οι κυβερνοπάνκς είναι γνωστοί για κατασκοπεία, για αντιπαραθέσεις και για το ότι ξέρουν να μαχαιρώνουν πισώπλατα με οποιοδήποτε μέσο. Η παράνοια των hackers είναι μνημειώδης. Δεν εμπιστεύονται κανέναν και, στον βαθμό όπου πολλοί από αυτούς προστρέχουν στο "social engineering" για να εξαπατήσουν ανθρώπους, περιμένουν και από τους άλλους να τους κάνουν το ίδιο.



Όμως πλέον είναι πασίγνωστο πως τεχνικές Social Engineer χρησιμοποιούν από πολυεθνικές μέχρι κυβερνήσεις, ασχέτως αν ονομάζονται "δημοκρατικές" ή "καθεστώτα". Πλέον θα το βρεις παντού, και όχι μόνο στα κοινωνικά δίκτυα, μα ακόμα και σε παιχνίδια (rpg/multiplayer) και ένα σωρό ακόμα στοιχεία της ηλεκτρονικής - και όχι μόνο - ζωής μας. Ας επαναλάβουμε αυτό:


Κοινωνική μηχανική (Social engineering) είναι η πράξη της προφορικής χειραγώγησης ατόμων με σκοπό την απόσπαση πληροφοριών.


Η ΜΗ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΉ ΠΛΗΡΟΦΟΡΊΑ

Αρχίζοντας τώρα να βλέπουμε καλύτερα αυτά που αναφέραμε στην αρχή, ας προσπαθήσουμε να τα δούμε στην πράξη, στο τι συμβαίνει στην καθημερινότητά μας δηλαδή.

Είναι γεγονός πως στα περισσότερα αστικά κράτη δεν υπάρχει λογοκρισία, τουλάχιστον όχι με την μορφή που υπήρχε δεκαετίες πριν. Αν αυτή συμβαίνει ορισμένες φορές, αφορά κυρίως θεοκρατικά κράτη, όπως για παράδειγμα την Ελλάδα, και κυρίως γίνονται για επίδειξη ισχύος και πολιτικές σκοπιμότητες και πάντα με μονομερείς και επιλεκτικές χρήσεις της νομοθεσίας που προτάσσει η κάθε εξουσία.
Αντίθετα, όπως βλέπουμε, ζούμε έναν καταιγισμό, έναν πραγματικό κυκεώνα "πληροφοριών" και "ειδήσεων". Και έτσι, ενώ καταλήγουμε να βλέπουμε και να ασχολούμαστε όλοι με τις ίδιες ειδήσεις, στο τέλος αναρωτιόμαστε τι πραγματικά καταλάβαμε. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως στο τέλος μας μένει ένα κενό, αν και έχουμε δει, διαβάσει και ακούσει τόσα πολλά. Ένα κενό που στην τελική το ερμηνεύει ο καθένας ανάλογα τις πεποιθήσεις του, επικαλούμενος την κάθε "πηγή" που τον βολεύει.

Πρακτικά αυτό, αν το δούμε καθαρά, είναι μια μορφή λογοκρισίας που εμφανίζεται ως 'πλουραλιστική" και 'δημοκρατική". Αυτή είναι μια στρατηγική που εφαρμόζεται, κατ’ αρχάς, στα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων, μια από τις βασικές πηγές ενημέρωσης των πολιτών. Σε αυτό το σημείο δεν χρειάζεται να είσαι και νευροεπιστήμονας για να καταλάβεις πως η απομνημόνευση πληροφοριών από τον εγκέφαλο γίνεται καλλίτερα όταν αυτές παρουσιάζονται με δομημένο τρόπο και συγχρόνως να δεις πως τα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων κάνουν ακριβώς το αντίθετο, ανακατεύοντας δίχως σειρά ετερόκλητα θέματα διαφορετικής σπουδαιότητας (λίγο πολιτική, αθλητικά, ένα κοινωνικό θέμα, κάτι διασκεδαστικό, μετά ξανά πολιτική κ.λ.π). Ούτε φυσικά είναι δύσκολο να αντιληφθείς πως ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και στο διαδίκτυο. Κάτω από τον κώλο της Μενεγάκη, ξεπροβάλλει η είδηση για την καταστροφή της χώρας, πιο δίπλα η άλλη με φόνο, παραδίπλα άλλη με το τι συμβαίνει στην Μύκονοοοοός, την νέα μεταγραφή της τάδε ομάδας και πάει λέγοντας, έχοντας δικαιώσει πλήρως τον όρο: "ειδησιο-γραφικές".

Δεν χρειάζεται ανάλυση αυτό, τα αποτελέσματά του τα βλέπουμε καθημερινά. Και αν το σκεφτείς, είναι "σπουδαίο" καθώς μπορείς να έχεις μια μεγάλη δυνατότητα ηλεκτρονικού ελέγχου της" ψυχικής" διάθεσης και της συμπεριφοράς του πληθυσμού.


INFORMATION WARFARE, ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΉΜΕΣ ΚΑΙ ΑΣΦΆΛΕΙΑ

Αν και ορισμένα πράγματα μπορεί να φαίνονται γελοία στο μυαλό του μέσου ανθρώπου και ένα ποσοστό αυτού οφείλεται στην παραπληροφόρηση και στην συνωμοσιολογική εκμετάλλευση, το θέμα είναι πως συμβαίνουν. Το information warfare, δηλαδή η “Ψυχοτρονική”, οι Νευροεπιστήμες, η Βιοτεχνολογία με την Βιομετρία και η ψηφιοποίηση της ζωής σε συνδυασμό με την προπαγανδιστική διαφήμιση και την έκχυση φόβων και εχθρών στους ανθρώπους και άλλες επιστήμες / τεχνολογίες, αποτελούν το βασικό συστατικό πάνω στο οποίο κινούνται οι πολυεθνικές, έχοντας μάλιστα και τεράστιες επενδύσεις για έρευνες σε αυτούς τους τομείς, όπως και σε ένα σωρό ακόμα (πχ, ανθρώπινη συμπεριφορικότητα κλπ).
Άλλωστε η Microsoft με τα Windows 10, μα και η Apple, το επιβεβαιώνουν αυτό εδώ και τώρα. Αυτό που αποκαλείται ως Big Brother marketing, είναι κάτι που συμβαίνει έτσι κι' αλλιώς. Άλλωστε, αν ο χειρισμός των μαζών καταστεί δυνατός, τότε θα γίνει εφικτή σε μεγάλο βαθμό η πρόβλεψη της αγοραστικής συμπεριφοράς του καθένα, ακόμα και για μικρό χρονικό διάστημα. Κατ’ επέκταση, μια Κρατική Οικονομία μπορεί να κατευθυνθεί με τις κατάλληλες πιέσεις, αν οι αντιδράσεις των μαζών μπορούν να προβλεφθούν εγκαίρως, και να ακυρωθεί εντελώς ο ρόλος του κράτους ως διαμεσολαβητού μεταξύ ιδιωτικών συμφερόντων.

Ήδη υπάρχουν και εξελίσσονται λογισμικά που μπορούν να συνδυάσουν εγκεφαλική δραστηριότητα με οπτικές εικόνες, αλλά και να προβλέψουν τι βλέπουν οι άνθρωποι. Βάσει αυτών αλλά και πολλών μελετών, προβάλλει ως πιθανό ότι κάποια μέρα οι υπολογιστές θα μπορούν να "διαβάζουν" τον εγκέφαλο ενός ανθρώπου, αναπλάθοντας ψηφιακά αναμνήσεις, όνειρα ή φαντασιώσεις. Οι νευροεπιστήμονες που ερευνούν τον, σχεδόν φουτουριστικό, κλάδο της επιστημονικής έρευνας, το Νευρομάρκετινγκ, γνωρίζουν ότι υπάρχουν συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου που αποτελούν "αποθήκη" όλων όσων έχουμε μάθει, καθώς και το περιεχόμενο των φιλοδοξιών του εγώ μας.
Μια έντονη δραστηριότητα στον αριστερό προμετωπιαίο φλοιό μπορεί να υπονοεί ότι το υποκείμενο έλκεται από την εικόνα ή το διαφημιστικό μήνυμα μιας φίρμας. Έτσι, οι ερευνητές μπορούν να πουν ποια μέρη των διαφημιστικών μηνυμάτων αποθηκεύονται στην μακροπρόθεσμη μνήμη των εξεταζομένων και να ανακαλύψουν το πώς το μάρκετινγκ μπορεί να σημαδέψει τις προτιμήσεις του νου για προϊόντα και πολιτικούς. Ψυχολόγοι και οικονομολόγοι χρησιμοποιούν εξελιγμένα σκάνερ του εγκεφάλου για να προσδιορίσουν τους μηχανισμούς κρίσης που αναπτύσσονται στο υποσυνείδητο και στο ασυνείδητο. Οι μεγάλες εταιρείες καλλυντικών, ενδυμάτων, κινητής τηλεφωνίας, καπνοβιομηχανίες κ.λπ. δοκιμάζουν αυτά τα εργαλεία έρευνας της εγκεφαλικής δραστηριότητας και επενδύουν στις μεθόδους αυτές, προκειμένου να εκλεπτύνουν την διαφημιστική τους στρατηγική.

Παράλληλα, με ίδιες τακτικές, περνούν και τα μηνύματα της εξουσίας περί "ασφάλειας", "προστασίας", επικαλούμενοι τα συνήθη πια επιχειρήματα περί "τρομοκρατίας", παιδεραστών", "καταπολέμησης διαφθοράς", κλπ-κλπ. Σαφώς και αυτές είναι μαζικές επιθέσεις κοινωνικής μηχανικής που, σε συνδυασμό με το αγοραστικό marketing, εξαλείφουν τις αντιστάσεις περί ιδιωτικότητας.


ΌΠΛΟ;

Η κοινωνική μηχανική έχει ονομαστεί κατά καιρούς "επιστήμη της εκμετάλλευσης του έμψυχου υλικού", "τέχνη της απάτης", "μυστικά της εξουσίας", "χειρισμός των κατωτέρων", "wetware management", "real politiκ", και άλλα που μια έκφανσή τους βιώνουμε σήμερα στην διεθνή "πολιτική σκηνή" και με επίκεντρο την Ευρώπη.
Δεν είναι μια πραγματική επιστήμη, και δεν την διδάσκουν (τουλάχιστον ανοιχτά) στα πανεπιστήμια ή στις σχολές. Είναι βασικά μια σταχυολόγηση διάφορων τεχνικών, που έχουν κατά καιρούς χρησιμοποιήσει διάφοροι εξουσιαστές (πολιτικοί, άρχοντες, παράγοντες, αρχηγοί, κτλ) για να ελέγχουν το πλήθος [ή "μάζα" ή "λαό" ή "κοπάδι" ή "res" ("πράγματα"), ή "καταναλωτές" ή όπως αλλιώς ονομάζουν την κατευθυνόμενη μάζα της ανθρωπότητας. Σε αυτήν την περίπτωση θα λέγαμε πως κοινωνική μηχανική είναι η γνώση του πώς να κάνεις τα κορόιδα να δουλεύουν για σένα και να νομίζουν, μάλιστα, ότι δεν γίνεται αλλιώς.
Σε αυτό το σημείο όμως βλέπουμε και μια διαφοροποίηση με τα όσα αναφέραμε πιο πριν, σχετικά με την χρήση του όρου που αποδόθηκε σε βιομηχανικούς κατασκόπους, χάκερς, ακόμη και διαφημιστές ή ανθρώπους των M.M.E. Όμως όταν όλοι αυτοί μιλούν για "κοινωνική μηχανική", δεν εννοούν την τέχνη της εξουσίας, αλλά τις διάφορες τεχνικές με τις οποίες μπορούν να εκμαιεύσουν σημαντικές πληροφορίες, χρήματα ή εξουσία, εκμεταλλευόμενοι την αφέλεια ή την χαλαρότητα διαφόρων ανθρώπων.
Αν και αυτή η "κοινωνική μηχανική" δεν συμπίπτει ακριβώς με την εξουσιαστική κοινωνική μηχανική, τα συμπεράσματα των "μηχανικών" και των δύο "επιστημών", δεν απέχουν πολύ. Και στις δύο περιπτώσεις, το ζητούμενο είναι η κοροϊδία ανυποψίαστων ανθρώπων. Ο Κέβιν Μίτνικ, γράφει στο βιβλίο του, "Η Τέχνη της Απάτης":


Οι κοινωνικοί μηχανικοί χρησιμοποιούν την επιρροή και την πειθώ τους για να εξαπατήσουν τα θύματά τους, είτε πείθοντάς τα ότι η ταυτότητά τους είναι άλλη από την πραγματική, είτε οδηγώντας τα σε ανεπίτρεπτες πράξεις.

Από το 1969 ακόμα, το Playboy δημοσίευσε συνέντευξη του Marshall McLuhan που σκιαγράφησε το τορτραίτο του μέλλοντος. Ένα μέλλον σαγηνευτικό και ανατριχιαστικό ταυτόχρονα. Όντως απωθητικό αφού έλεγε πως:


Οι ψηφιακές δυνατότητες των ηλεκτρονικών υπιλογιστών θα χρησιμοποιηθούν για να ρυθμίζουν την συνείδηση και την ζωή των ανθρώπων. Αναλύοντας τα δεδομένα, θα εργάζονται προς "όφελος" των ανθρώπων, τελειοποιώντας την κοινωνικότητά τους.
Ο υπολογιστής θα χρησιμοποιείται για να διαμορφώνει την ανθρώπινη συνείδηση.
Ήδη είναι τεχνολογικά εφικτό να χρησιμοποιούν τον υπολογιστή για να ρυθμίζουν τις κοινωνίες με "ωφέλιμο" τρόπο.
Ο υπολογιστής μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ρυθμίζει ένα δίκτυο από παγκόσμιους θερμοστάτες οι οποίοι θα ρυθμίζουν το μοτίβο της ζωής με τρόπους που θα βελτιστοποιήσουν την ανθρώπινη συνείδηση.
Ένας τέτοιος κεντρικός έλεγχος είναι η πιο απροκάλυπτη πλύση εγκεφάλου.

Τα έλεγε ο McLuhan, από το 1969 ακόμα. Το θέμα είναι ποιος τον πίστεψε.
Και ερχόμαστε στο σήμερα, που ο κεντρικός έλεγχος της ανθρώπινης συνείδησης είναι το εφιαλτικό μοτιβο της καθημερινότητάς μας.
Οι φορετές συκευές, όπως το Google Glass, το Facebook και όλοι οι άλλοι θερμοστάτες ρυθμίζουν το μοτίβο της ζωής μας και τις ανθρώπινες συνειδήσεις.

Το Διαδίκτυο των Πραγμάτων, η Βιοτεχνολογική εξέλιξη του ανθρωπίνου γένους (τα cyborg;), η ίδια η ερμηνεία της λέξης "κυβερνοχώρος", είναι αυτό ακριβώς: Μια μορφή κοινωνικής μηχανικής επίθεσης, χωρίς θορυβώδη όπλα. Αλλά δεν παύει να είναι μια μορφή επίθεσης που χειραγωγεί τον ανθρώπινο πληθυσμό. Ακόμα και οι "οικονομικές κρίσεις", είναι μορφή επιθετικής κοινωνικής μηχανικής.

Μορφές κοινωνικής μηχανικής υπάρχουν σε πολλά σημεία του πλανήτη, με "εθιμοτυπίες" και θρησκευτικούς παράγοντες, με "κάστες", "ποιμένες", κλπ, ενώ λέγεται πως έχουν εφαρμοστεί τέτοιου είδους πειράματα σε ολόκληρους πληθυσμούς χωρών και πολλοί μιλούν για την περίπτωση της ΕΣΣΔ που, όπως λένε, εφαρμόστηκε το μεγαλύτερο σε μέγεθος επίτευγμα της κοινωνικής μηχανικής.
Ένα άλλο δυνατό στοιχείο που αποδίδεται στην κοινωνική μηχανική, είναι η απροσδιόριστη υπόσχεση του να γίνει ο οποιοσδήποτε από τον "λαό", μέρος της "ελίτ". Να "ξεχωρίσει" από το πλήθος δηλαδή.


Και πού είναι η κοινωνική μηχανική σε αυτό;

Νομίζω ένα καλό παράδειγμα για να αντιληφθούμε αυτό, κάνοντας στην συνέχεια τους παραλληλισμούς, είναι η πασίγνωστη ταινία: "Η Κόρη μου η Σοσιαλίστρια" που ο φωχός πλην τίμιος νέος εργάτης, ερωτεύεται την πλούσια κόρη του αφεντικού του εργοστασίου στο οποίο δουλεύει. Ενώ μέχρι τότε απεργεί και είναι γενικά "παράγοντας αποσταθεροποίησης", στο τέλος παντρεύεται την πλούσια νύφη και γίνεται κι αυτός αφεντικό. Το αποτέλεσμα; Όλοι οι εργάτες χορεύουν χαρούμενοι, αφού κάποιος δικός τους ανήκει πλέον κι αυτός στην "ανώτερη τάξη". Ποιος ξέρει, ίσως να έρθει και η σειρά τους μια μέρα. Φυσικά, το νέο αφεντικό κάνει ό,τι και το παλιό, αλλά τώρα, αφού πλέον κανείς δεν απεργεί, όλοι οι υπόλοιποι δουλεύουν αδιαμαρτύρητα…
Μα δεν είναι μόνο αυτό, άλλος ένας παράγοντας σε αυτήν την ταινία, είναι και η "επαναστάτρια / σοσιαλίστρια" κόρη του αφεντικού που χάρη στον άπλετο ελεύθερο χρόνο της, στο χρήμα και στο όνομα που φέρει, γίνεται αρχηγός των απεργών ("επαναστατών").
Η επανάσταση ολοκληρώθηκε, καθώς το παλιό αφεντικό ηττήθηκε, αλλά όλοι παραβλέπουν πως ήρθε ένα καινούργιο αφεντικό που δεν είναι άλλο από την κόρη του πρώην αφεντικού.

Αναλογιστείτε τώρα πώς επιλέγονται και προωθούνται οι αρχηγοί των μεγαλύτερων εργατικών σωματείων, θυμηθείτε λαμπερούς εργατοπατέρες που χρησιμοποίησαν την θέση τους ως πρόσχημα ώστε να μπουν στην βουλή, κάνοντας τα αντίθετα από αυτά τα οποία κάποτε προασπίζονταν. Προεκτείνετέ το αυτό και δείτε πώς εκλέγονται όσοι εκλέγονται σε θέσεις εξουσίας. Και τέλος, τι πραγματικά αλλάζει με το "εκλέγειν"...
Αν μελετήσετε την Ιστορία αναζητώντας όμοια παραδείγματα, θα εντυπωσιαστείτε από τον τεράστιο αριθμό τους. Μοιάζει σαν όλες οι επαναστάσεις να έχουν πάντα το ίδιο αποτέλεσμα: η παλιά αριστοκρατία πέφτει απλώς και μόνο για να την διαδεχτεί η νέα, ενώ κάποιοι στο παρασκήνιο διατηρούν ανέπαφη την δύναμή τους.

To θέμα λοιπόν επαφίεται πάντα στον παράγοντα άνθρωπο, την ευφυΐα του και την αντίληψη για τα πράγματα. Μπορούμε να αντιληφθούμε τους λόγους για τους οποίους χρησιμοποιούν τον όρο της κοινωνικής μηχανικής σαν αυξανόμενη απειλή για την ασφάλεια του υπολογιστή, μα είναι μάλλον εγωιστικό να παραδεχτούμε και αυτό:



Οι παράγοντες και τα μέσα της κοινωνικής μηχανικής φυσικά είναι περισσότερα, όμως δεν είναι δυνατό να τα αναλύσουμε εδώ και δυστυχώς το πεδίο έρευνας είναι θολό υπό την έννοια πως κυριαρχούν διάφορες αστείες θεωρίες που πρακτικά κάνουν αυτό που αναφέραμε πιο πριν σχετικά με την έμμεση λογοκρισία, δηλαδή την "αποσιώπηση της πληροφορίας".

Θα πρέπει όμως στο τέλος να δούμε και την περίπτωση του κοινωνικού κονστρουκτιβισμού:
ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ ΚΑΙ ΕΤΕΡΟΓΕΝΉΣ ΜΗΧΑΝΙΚΉ

Η ανάπτυξη της κοινωνιολογίας της επιστήμης υποθέτει ότι οι πρακτικές είναι μη καθοριζόμενες από τον φυσικό κόσμο και υποστηρίζει ότι θεωρούνται καλύτερα ως κατασκευές ανεξάρτητων ατόμων ή σαν κοινοκτημοσύνες που ανήκουν σε διαφορετικές κοινωνικές ομάδες. Επειδή κοινωνικές ομάδες έχουν διαφορετικά ενδιαφέροντα και πόρους, τείνουν να έχουν διαφορετικές όψεις της κατάλληλης δομής τών κατασκευών. Συνεπώς, η σταθεροποίηση των κατασκευών εξηγείται με αναφορά σε κοινωνικά ενδιαφέροντα που αφορούν τις ομάδες και η διαφορετική δυνατότητα να επιστρατεύσουν πόρους από τις διαδικάσιες της συζήτησης και της αντιγνωμίας. Κοινωνικοί κονστρουκτιβιστές μερικές φορές αναφέρουν αυτήν την διαδικασία σαν "εγκλειστότητα". Εγκλειστότητα επιτυγχάνεται όταν συζήτηση και αντιγνωμία, για την μορφή μιας κατασκευής, έχουν αποδοτικά αποτελέσματα.
Μια άποψη η οποία προέρχεται απο τήν ιστορία τής τεχνολογίας και συγκεκριμένα απο την δουλειά του T. P. Hughes (1979, 1983), κατανοεί τις τεχνολογικές καινοτομίες και σταθεροποιήσεις υπο τους όρους ενός συστήματος με μεταφορική έννοια. Η διαφωνία είναι ότι όσοι κτίζουν κατασκευάσματα, δεν νοιάζονται για τις κατασκευές από μόνες τους αλλά πρέπει επίσης να λάβουν υπ' όψιν τους τον τρόπο με τον οποίο οι κατασκευές σχετίζονται με κοινωνικούς, οικονομικούς, πολιτικούς, και επιστημονικούς παράγοντες. Όλοι αυτοι οι παράγοντες είναι αλληλένδετοι και πιθανά εύκολα διαμορφώσιμοι. Η διαφωνία με άλλα λόγια είναι ότι οι καινοτομιστές μπορούν να θεωρηθούν καλύτερα σάν κατασκευαστές συστημάτων: Χειρίζονται ως ταχυδακτυλουργοί ένα μεγάλο εύρος μεταβλητών καθώς προσπαθούν να συσυχετίσουν τις μεταβλητές ως ένα περιβάλλον σύνολο. Κατά χρονικές περιόδους στρατηγικά προβλήματα προκύπτουν που αφορούν την ομαλή λειτουργή επέκταση του συστήματος. Χρησιμοποιώντας μεταφορικά μία στρατιωτική έννοια, ο Hughes αναφέρεται σε αυτά τα προβλήματα ως εισέχουσες στρατιωτικές γραμμές (άμυνας ή επίθεσης), και δείχνει τον τρόπο με τον οποίο οι επιχειρηματίες τείνουν να επικεντρώνονται σε τέτοια προβλήματα και αντιπαραθέτουν κοινωνικές τεχνικές και οικονομικές μεταβλητές καθώς αυτοί ψάχνουν για λύση.
Η μελέτη του Hughes για τον Edison απεικονίζει την συστηματική φύση της ευρείας τεχνολογικής δραστηριότητας και την σημασία της ιδέας της εισέχουσας γραμμής. Το πρόβλημα του Edison (η εισέχουσα γραμμή του) ήταν ταυτόχρονα οικονομικό (πώς να παρέχει ηλεκτρικό φωτισμό σε μια τιμή ανταγωνιστική αυτής του υγραερίου), πολιτικό (πώς να πείσει τους πολιτικούς να επιτρέψουν τήν ανάπτυξη ενός συστήματος παροχής ισχύος, τεχνικό (πώς να ελαχιστοποιήσει το κόστος μετάδοσης ισχύος με κατασκευή πιο κοντών γραμμών μεταφοράς, μείωση του ρεύματος και αύξηση της τάσης), και επιστημονικό (πώς να βρει υψηλής αντίστασης λαμπτήρες). Το ότι ο Edison πέτυχε την λύση αυτού του συνόλου των προβλημάτων αποκαλύπτουν την επιτυχία του σαν κατασκευαστή συστήματος, και επίσης δείχνει ότι, όπως ο Hughes το τοποθετεί, "το δίκτυο είναι ασύνδετο".

Ο κοινωνικός κονστρουκτιβισμός και οι προσεγγίσεις συστημάτων έχουν πολλά κοινά. Πρώτον, συμφωνούν ότι η τεχνολογία δεν είναι καθορισμένη από την φύση μοναχά. Δεύτερον, συμφωνούν ότι η τεχνολογία δεν έχει αμετάβλητη συσχέτιση με την επιστήμη. Τρίτον, και πιο σημαντικό, και οι δύο υποθέτουν ότι η τεχνολογική στεθεροποίηση μπορεί να κατανοηθεί μόνο όταν το υπό εξέταση κατασκεύασμα βρίσκεται υπό συσχέτιση με ένα μεγάλο εύρος με μη τεχνολογικούς και συγκεκριμέμα με κοιμωνικούς παράγοντες. Όμως όταν αυτοΊ αρχίζουν να καθορίζουν την σχέση μεταξύ τεχνολογικού και κοινωνικού, αρχίζουν να διίστανται. Ο κοινωνικός κονστρουκτιβισμός δουλεύει υπό την προυπόθεση ότι το κοινωνικό βρίσκεται στό παρασκήνιο και κατευθύνει την ανάπτυξη και την σταθεροποίηση των κατασκευών. Συγκεκριμένα, υποθέτει ότι η ανίχνευση των σχετικά σταθερών κοινωνικών ενδιαφερόντων προσφέρει μια ικανοποιητική εξήγηση της ανάπτυξης της τεχνολογίας. Αντίθετα, η προσέγγιση των συστημάτων προχωράει με την υπόθεση ότι ο κοινωνικός τομέας δεν είναι ιδιαίτερα προνομιούχος. Συγκεκριμένα προϋποθέτει ότι τα κοινωνικά ενδιαφέροντα είναι μεταβλητά, τουλάχιστον μέσα σε συγκεκριμένα όρια. Μολονότι είναι αλήθεια ότι μέχρι αυτού του σημείου οι δύο προσεγγίσεις αρχίζουν να αποκαλύπτουν ότι σε κάποιο βαθμό κινούνται στην ίδια κατεύθυνση, η βασική διαφορά παραμένει. Στο τέλος οι κοινωνιολόγοι προτιμούν να δίνουν προνόμια στον κοινωνικό τομέα στην έρευνα για αλήθεια, πολλοί ιστορικοί δέν έχουν τέτοιες δεσμεύσεις.

Ωστόσο επιτυχής ετερογενής σχεδιασμός είναι δύσκολος. Στοιχεία του δικτύου είναι δύσκολο να εξημερωθούν ή δύσκολο να ισχύουν στην πραγματικότητα. Πρέπει να διατηρείται επαγρύπνηση και παρακολούθηση, διαφορετικά τα στοιχεία θα πέσουν εκτός γραμμών και το δίκτυο θα αρχίσει να καταρρέει. Αυτό τονίζεται στην δικτυακή προσέγγιση με την επισήμανση ότι υπάρχει σχεδόν πάντοτε κάποιος βαθμός διάστασης ανάμεσα στο τι θα έκαναν τα στοιχεία του δικτύου αν αφήνονταν στα δικά τους κατασκευάσματα και στο τι είναι υποχρεωμένα, προτεινόμενα ή αναγκασμένα να κάνουν όταν ενσωματώνονται μέσα στο δίκτυο. Φυσικά ορισμένες από αυτές τις διαφορές είναι πιο πιεστικές από κάποιες άλλες. Για τους σκοπούς της ανάλυσης, όμως, το περιβάλλον μέσα στο οποίο χτίζεται το δίκτυο μπορεί να συμπεριφέρεται εχθρικά, και τον ετερογενή σχεδιασμό μπορεί να τον χειρίζονται σε συσχέτιση με μη χρήσιμα στοιχεία μέσα σε αυτό-διατηρούμενα δίκτυα τα οποία είναι συνεπώς ικανά να αντισταθούν στην αποσύνθεση.



Αναλύοντας, επεκτείνοντας και συγκρίνοντας τα πιο πάνω με τα προηγούμενα, μπορείτε να έχετε μια σαφή οπτική που σαφώς είναι επικίνδυνη, αλλά δεν γλιστράει στα σενάρια της παραπληροφόρησης και της συνωμοσιολογίας.
Θα προτιμήσουμε να κλείσουμε με την ρήση του Jaron Lanier που είναι και μια πραγματικότητα και αυτό προφανώς θα πρέπει να το γνωρίζουν καλά όσοι ασχολούνται με τον χώρο της ασφάλειας:





It is impossible to work in information technology without also engaging in social engineering.
Είναι αδύνατον να εργαστείς στον τομέα της τεχνολογίας των πληροφοριών χωρίς την συμμετοχή και σε social engineering.

Το "αστείο", όμως ξέρετε ποιο είναι;
Πως το παρακάτω, το είχε πει πριν κάποια χρόνια ο Ζπμίγκνιου Μπρεζίνσκυ που φέρεται ως πρώην σύμβουλος εθνικής ασφαλείας των ΗΠΑ:


Η ελίτ δεν θα δίσταζε να πραγματοποιήσει τους πολιτικούς της σκοπούς, χρησιμοποιώντας τις τελευταίες σύγχρονες τεχνικές, για να επηρεάσει την συμπεριφορά του κοινού και να κρατήσει την κοινωνία υπό στενή παρακολούθηση.

[via] osarena.net
Σχόλια