Να μιλάμε στον ενικό;
Γράφει η Λητώ Σεϊζάνη* - peopleandideas.grΜια ερώτηση που στην Ελλάδα απευθύνουμε σπανίως ο ένας στον άλλον, αφού οι περισσότεροι αποφασίζουμε ότι πριν καλά-καλά γνωριστούμε με ένα καινούριο πρόσωπο, πρέπει να του συμπεριφερθούμε σαν να το ξέρουμε χρόνια.
Είναι θέμα αγωγής, φυσικά, και καταγωγής. Στα χωριά όπου οι άνθρωποι ξέρουν ο ένας τον άλλον από γεννησιμιού τους και συναντιούνται κάθε μέρα, είναι φυσικό να μην έχει λόγο ύπαρξης ο πληθυντικός. Όλοι είναι μια οικογένεια, ακόμα κι αν δεν συμπαθιούνται μεταξύ τους.
Στα ταξί επίσης σου μιλάνε στον ενικό χωρίς να σε ρωτήσουν. Πολλές φορές και στις δημόσιες υπηρεσίες. Και ορισμένοι γιατροί που πιστεύουν ότι εφ’όσον είσαι ασθενής βρίσκεσαι σε μειονεκτική θέση, άρα σε αντιμετωπίζουν σαν μικρό παιδί.
Αν απαντήσεις «όχι, προτιμώ τον πληθυντικό» θα σε κοιτάξουν παράξενα, σαν να ήρθες από άλλο πλανήτη, σαν να είσαι κανένας ψωροφαντασμένος που έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του.
Στο σχολείο θυμάμαι –ναι, μάλιστα, στο ελληνικό σχολείο!- είχαμε έναν καθηγητή που στην Γ’ λυκείου μας μιλούσε στον πληθυντικό, σαν να ήμασταν ήδη στο Πανεπιστήμιο. Στο Πανεπιστήμιο, στο πρώτο έτος, δεν έπαυε να μας εντυπωσιάζει το γεγονός ότι οι περισσότεροι καθηγητές μας μιλούσαν στον πληθυντικό. Ναι, εξακολουθώ να μιλάω για την Ελλάδα και για το ελληνικό Πανεπιστήμιο.
Είχαν μια φίλη οι γονείς μου που μου έλεγε να της μιλάω στον ενικό. Επέμενε, επέμενε πολλά χρόνια και ήταν μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τα παιδιά και συχνά πυκνά της εμπιστευόμουν τα μυστικά μου. Είχα μάθει, όμως, ότι ήταν μεγαλύτερη και την έλεγα «κυρία Τάδε». Και τα μυστικά μου της τα έλεγα χρησιμοποιώντας τον πληθυντικό. Χρειάστηκε να φτάσω πια στα τριάντα για να σπάσω το φράγμα και να της κάνω τη χάρη. Το έβρισκα πολύ δύσκολο, η διαφορά ηλικίας με απέτρεπε.
Για να πω την αλήθεια, ακόμα και σήμερα, που οι σχέσεις των ανθρώπων έχουν γίνει γρήγορες, βιαστικές, πρόχειρες, επιφανειακές, ακόμα και σήμερα που γνωρίζουμε πολύ κόσμο καθημερινά μέσα από το ίντερνετ, σ’εμένα ο ενικός, με ανθρώπους που δεν ξέρω καλά, μου έρχεται δύσκολος.
Δεν λέω να είμαστε σαν κάποια ζευγάρια, παλιότερα, στη Γαλλία που μιλούσαν σύζυγος προς σύζυγο στον πληθυντικό. Ή κάποια παιδιά στην εποχή μου που μιλούσαν στους γονείς τους στον πληθυντικό. Το έβρισκα πολύ υπερβολικό. Είπαμε, αλλά όχι κι έτσι. Μέσα στην οικογένεια ο ενικός είναι αυτονόητος. Αλλά στην δουλειά δεν βλέπω τον λόγο να δώσω θάρρος από την πρώτη μέρα σε όλους τους συναδέλφους, ή στον προϊστάμενο ή στους υφισταμένους. Και στα μαγαζιά δεν πρόκειται να μειώσω κανέναν εργαζόμενο μιλώντας του λες και είναι υπηρέτης μου. Από την άλλη πλευρά, όμως, περιμένω και από εκείνον να με αντιμετωπίσει με σεβασμό αφού είμαι πελάτης.
Έχει όντως λόγο ύπαρξης ο πληθυντικός όπως έχει τελικά λόγο ύπαρξης και η ευγένεια στη ζωή μας. Μας επιτρέπει να κρατάμε την αξιοπρέπειά μας καθώς και ζωτικό ιδιωτικό χώρο για το άτομό μας. Η αντίθεση στην ισοπέδωση κάθε αξίας δεν δηλώνει στείρο συντηρητισμό ή καθωσπρεπισμό. Η ευγένεια είναι μια ανθρώπινη ανάγκη.
*Η Λητώ Σεϊζάνη είναι μεταφράστρια και συγγραφέας.
Σχόλια