Ορθοδοξία , Όρος επιβίωσης του Ελληνισμού !

Το θέμα αυτό "Η Ορθοδοξία, όρος επιβίωσης του Ελληνισμού", θα ήταν ίσως, υπό άλλες συνθήκες, και σαν τίτλος και σαν ουσία αυτονόητο. Σήμερα όμως δεν φαίνεται να συγκεντρώνει τη γενική αποδοχή. Αντιθέτως, η πρόταση αμφισβητείται σημαντικά, μια και αναζητούνται ή προβάλλονται άλλα κυρίως ερείσματα για την επιβίωση μας ως λαού και ως έθνους. Μάλιστα, εξ αφορμής των φόβων που διατυπώθηκαν εν σχέσει με την ανταγωνιστικότητά μας έναντι των ευρωπαίων εταίρων μας, ακούσθηκαν και ακούονται σε όλους τους τόνους συνθήματα που αναδεικνύουν όρο επιβίωσης του Ελληνισμού την αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος και την πρόοδο του δείκτη της παραγωγικότητας, καθώς και την προώθηση των εξαγωγών μας και γενικά την αύξηση των οικονομικών μεγεθών. Με αυτόν τον μονοσήμαντο οικονομικό εξοπλισμό, τονίζουν οι ειδήμονες, μπορούμε να αντιπαραταχθούμε στην πρόκληση της Ευρώπης, ενώ παράλληλα, αλλά σε άλλη απόσταση, κινείται και κάποια ανανέωση της εκπαίδευσης μας με βάση την ηλεκτρονική πληροφορική, που μάλλον σαν "κομπιουτεροποίηση" της ζωής μας εμφανίζεται, παρά σαν εξυπηρέτηση του μυαλού μας και των δυνατοτήτων της σκέψης μας. Άλλωστε εδώ και χρόνια το βάρος της προσφοράς παιδείας στο λαό μας έχουν

 αναλάβει εργολαβικά τα τηλεοπτικά κανάλια, που αλλοιώνουν καθημερινά και βάναυσα την ιδιοπροσωπία μας και μας μετατρέπουν σε καταναλωτικά όντα χωρίς επίγνωση και οντότητα.

Δεν θα ήμουν εγώ εκείνος που θα αμφισβητούσε τη σημασία του οικονομικού παράγοντα στη διαδικασία της πορείας του λαού μας προς την Ευρώπη. Τα οικονομικά και γενικότερα τα υλικά αγαθά και μεγέθη συνιστούν αναγκαίο υπόβαθρο της ζωής και της προόδου. Όμως σε καμιά περίπτωση θα δεχόμουν ότι αυτά και μόνο είναι σε θέση να εξασφαλίσουν στο Γένος μας την ουσιαστική του και όχι απλώς τη βιολογική του επιβίωση, μέσα στο χαλασμό που μαίνεται μέσα και γύρω μας. Η προηγμένη επιστημονική τεχνολογία με τις καταπληκτικές και πρωτόγνωρες εφαρμογές της, καθιστά πιο άνετη τη ζωή και διαβίωση μας, και η οικονομική άνεση μας προσφέρει δυνατότητες για μια ποιότητα ζωής. Όμως ο λόγος του Κυρίου μας είναι αψευδής: "Ουκ επ' άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος". Η ουσιαστική επιβίωση ενός λαού ευρίσκεται μέσα στα πνευματικά στοιχεία του πολιτισμού του, αυτά που, με μία λέξη, ονομάζομε παράδοση. Ο όρος παράδοση είναι ευρύτατος. Περιλαμβάνει τα επί μέρους εκείνα στοιχεία από τα οποία απαρτίζεται η εθνική ταυτότητα και συντηρείται η εθνική αυτοσυνειδησία. Η παράδοση εξασφαλίζει την πολιτιστική συνοχή των γενεών και οικοδομεί το λαμπρό οικοδόμημα του μέλλοντος. Είναι η αριστοτελική "εντελέχεια" που συγκρατεί και ζωογονεί όλο το θεσμό του Γένους, διασώζοντας στις λεπτομέρειες έναν ολόκληρο κόσμο βιωμάτων, επιδιώξεων, τάσεων, κλίσεων, ροπών που απαρτίζουν τη ζωή του λαού μας και επιτρέπουν στον Έλληνα να είναι ό,τι ακριβώς είναι. Της παραδόσεως μας αυτής δυο βασικά και κεφαλαιώδη γνωρίσματα είναι η ομοιογένεια και η ορθόδοξη πνευματικότητα. Η παράδοση μας έχει μια ριζική και μοναδική ενότητα, όλα της τα στοιχεία τελούν σε αλληλεξάρτηση, και το ένα συμπληρώνει το άλλο. Ξεκινώντας από την εποχή του αρχαίου κλασικισμού η παράδοσή μας μπήκε στο χιλιόχρονο βυζάντιο, επεβίωσε στις δύσκολες ώρες της δουλείας χωρίς να χάσει τα μορφολογικά της στοιχεία και συντρόφευες τον νεοέλληνα σε κάθε πτυχή της ζωής του. Αλλ η ομοιογένεια αυτή δεν μπορεί να έξηγηθη ανεξάρτητα και αποκεκομμένη από την ορθόδοξη πνευματικότητα. Η άχραντη Ορθοδοξία διαπότισε βαθιά και πλατειά τον κορμό, τις ρίζες και τους κλάδους του εθνικού μας δένδρου, σε τρόπο τέτοιο που κάθε απόπειρα διαχωρισμού της να συνιστά θανάσιμη απειλή γιά το έθνος μας. Έτσι η παράδοση μας σηματοδοτείται ως "ελληνορθόδοξη", το δε θρησκευτικό στοιχείο ανομολογείται ότι συνιστά την ειδοποιό διαφορά της από τις παραδόσεις άλλων λαών.

Κατά τον Έσελιγκ, σοφό καθηγητή της βυζαντινής και νεωτέρας ελληνικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Λέϋδεν της Ολλανδίας, ο Χριστιανισμός δημιούργησε "την του ελληνικού έθνους ενότητα, την οποίαν ουδεμία πολιτική είχε κατορθώσει μέχρι τότε να πραγματοποιήσει " ("Ακτίνες " 1978, σελ. 292). Και ο Σπ. Ζαμπέλιος έχει τη γνώμη πως χωρίς την πνευματική επανάσταση του Χριστιανισμού μέσα στον ελληνικό χώρο "το όνομα της Ελλάδος δεν ήθελεν ίσως υπάρχει σήμερον ή εντός βιβλιοθηκών και εις σοφών τινων αναμνήσεις". Αλλά και ο σοφός Ρώσος Θεολόγος π. Γ. Φλωρόφσκυ, κρίνοντας την σημασία της Ορθοδοξίας για την Ελλάδα, αποφαίνεται: "Ο Ελληνισμός έχει αποκτήσει αιώνιον χαρακτήρα, μέσα εις την Εκκλησίαν. Έχει ενσωματωθεί εις την σάρκα της, έχει γίνει αιωνία κατηγορία της Χριστιανικής υπάρξεως". Γι' αυτό και Ελληνικότητα και Ορθοδοξία ήσαν ανέκαθεν τα ανεκτίμητα αγαθά που εκαλούντο να υπερασπισθούν οι βυζαντινοί και μεταβυζαντινοί Πατέρες μας, με κύριο και φυσικό πρωταγωνιστή κάθε φορά τον ιερό μας Κλήρο. Αυτός ο Κλήρος στάθηκε πάντοτε πρόμαχος της ελληνορθοδοξίας και διεκινδύνευσεν, υπό την πνοή της εκκλησιαστικής του ηγεσίας, και αυτήν την ζωή του χάριν του Γένους μας. Από τις τάξεις του ανεπήδησαν οι μεγάλοι πρόμαχοι της παραδόσεως μας, οι ένθερμοι θιασώτες και ανακαινιστές της, αυτοί που κρατώντας στο ένα χέρι το σταυρό και στο άλλο τη σημαία έγραψαν ανεξίτηλες σελίδες έπων στην ιστορία μας και ανεδείχθησαν οι μείζονες των αναμορφωτών της κοινωνικής και της εθνικής μας ζωής. Τη μεγάλη αλήθεια της σημασίας του ελληνορθόδοξου ράσου, ως συμβόλου λευτεριάς και νίκης, μας για όλο το Γένος μου υπενθύμισε πολιός γέρων Ηγούμενος Μονής ακριτικού μας νησιού, ήρωας ο ίδιος στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στηθείς προ 6 βημάτων του γερμανικού εκτελεστικού αποσπάσματος γιά την αποφασιστική συμβολή του προς φυγάδευσιν Ελλήνων και συμμάχων αξιωματικών στην Τουρκία, οταν με πρωτόφαντο ενθουσιασμό κινών το χέρι του το δεξιό επαναλάμβανε ρυθμικά.

Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος