Κρυπτό-Αναρχια: O πόλεμος που συμβαίνει εδώ και τώρα

Υπάρχει ένας αόρατος κόσμος που συνδέεται και ανταλλάσσει απόψεις˙ για κάθε τι που τον απασχολεί. Από κάποιο εργαλείο που θέλει να επεξεργαστεί ή απλά να το χρησιμοποιήσει μέχρι την χρήση κάποιου λογισμικού σε τομείς όπως η υγεία, η παιδεία, η εργασία, η οικονομία.

Στην εποχή μας, η κυριαρχία δεν επιβάλλεται από εντολές που δίνουν μόνον οι κυβερνήτες αλλά και από τους αλγόριθμους που συστηματικά, όχι μόνον παράγουν μα και συνεχώς ανακατανέμουν την βαθμονόμηση του ελέγχου στις διάφορες μορφές εξουσίας.
Ο αλγόριθμος είναι ο θεμελιώδης μηχανισμός διαιώνισης της σημερινής ιεραρχίας. Καθορίζει τις δυνατότητες εκ των προτέρων, ενώ προσφέρει μια ψευδαίσθηση ότι έχουμε την επιλογή της ελευθερίας. Η ψηφιακή τεχνολογία μειώνει τις άπειρες δυνατότητες της ζωής, περιορίζοντάς τες σε ένα πλέγμα διασύνδεσης αλγορίθμων με επιλογές μεταξύ μηδέν και ένα.
Από την άλλη, το Διαδίκτυο που μειώνει τις αποστάσεις μεταξύ μας και μας κάνει όλους μια παρέα, ταυτόχρονα μεγαλώνει και το κενό μέσα μας. Περικλείει κοινότητες που παρότι αντιστάθηκαν στην εμπορευματοποίηση, έγιναν κάποια στιγμή μέρος της. Πάρτε για παράδειγμα τα socials (τα κοινωνικά δίκτυα). Καθώς το Διαδίκτυο μεγαλώνει, έχει την τάση να συμπεριλάβει ολόκληρη τη ζωή μας και είμαστε εμείς που πρέπει να γίνουμε αρκετά μικροί ώστε να χωράμε στις εξισώσεις του. Μιλάμε για πλήρη βύθιση δηλαδή.
Οι καλοπροαίρετοι φιλελεύθεροι ανησυχούν ότι υπάρχουν ολόκληρες κοινότητες που δεν έχουν ακόμη ενσωματωθεί στο παγκόσμιο ψηφιακό δίκτυο. Ως εκ τούτου, δίνουν δωρεάν φορητούς υπολογιστές στον «αναπτυσσόμενο κόσμο» ή κάνουν προσφορές για tablets εκατό δολαρίων σε παιδιά σχολικής ηλικίας. Βλέπετε, μπορούν να σκεφτούν μόνο το ένα της ψηφιακής πρόσβασης ή το μηδέν του ψηφιακού αποκλεισμού. Από το δυαδικό αυτό δεδομένο, εννοείται πως είναι προτιμότερη η ψηφιακή πρόσβαση.-Εν τάχει, ας συγκρατήσουμε αυτό:


Θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι ψυχολογικά ότι όσο πιο διαδεδομένη θα γίνεται η ψηφιακή πρόσβαση, τόσο περισσότερο θα βλέπουμε την κοινωνική και οικονομική πόλωση να επιταχύνεται.Από την άλλη, πρέπει να γίνει αντιληπτό, καθώς συμβαίνει, πως:


Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από τον σύγχρονο κόσμο, το φάντασμα της crypto-αναρχίας.
Η τεχνολογία των υπολογιστών είναι στα πρόθυρα του να παρέχει τη δυνατότητα στα άτομα και στις ομάδες να επικοινωνούν και να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους εντελώς ανώνυμα. Δύο άτομα μπορούν να ανταλλάσσουν μηνύματα, να συνάπτουν επιχειρηματικές συμφωνίες και να διαπραγματευθούν ηλεκτρονικές συμβάσεις, χωρίς ποτέ να γνωρίζουν το πραγματικό όνομα ή τη νομική οντότητα, ο ένας του άλλου.
Οι εξελίξεις αυτές θα αλλάξουν εντελώς την φύση των νόμων και των ρυθμίσεων της κυβέρνησης, τη δυνατότητα να φορολογούν και να ελέγχουν τις οικονομικές αλληλεπιδράσεις μας, την ικανότητα να διατηρούνται μυστικές οι πληροφορίες μας.
Το κράτος θα προσπαθήσει φυσικά να επιβραδύνει ή να σταματήσει την εξάπλωση της τεχνολογίας αυτής, επικαλούμενο τις εθνικές ανησυχίες για την ασφάλεια, την χρήση της τεχνολογίας από τους εμπόρους ναρκωτικών και τους φοροφυγάδες.

Όπως ακριβώς η τεχνολογία της εκτύπωσης μετέβαλλε και μείωσε τη δύναμη των μεσαιωνικών συντεχνιών και τη δομή της κοινωνικής εξουσίας, έτσι και η κρυπτογραφικές μέθοδοι θα μεταβάλλουν ριζικά τη φύση των επιχειρήσεων και της κυβερνητικής παρέμβασης στις οικονομικές συναλλαγές.Αυτά, τα τελευταία, συν τ' άλλα, αναφέρει το Μανιφέστο της Κρυπτό-Αναρχίας, τ' οποίο γράφτηκε το "μακρινό" 1988 από τον May, έναν ειδικό των υπολογιστών ο οποίος διατέλεσε σημαντικός ερευνητής-φυσικός και υψηλόβαθμος σχεδιαστής της Intel, της μεγάλης εταιρίας που δημιούργησε τους μικροεπεξεργαστές και τα ολοκληρωμένα κυκλώματα (τσιπάκια) που κατέχει σήμερα το 90% της παγκόσμιας αγοράς στην κατασκευή και στην αγορά επεξεργαστών. Από τότε κυκλοφορεί στους διαδρόμους του διαδικτύου και στα πλέον προωθημένα έντυπα, προβληματίζοντας όποιον το διαβάζει.

Φαινομενικά η Κρυπτό-Αναρχία δεν έχει κατακτήσει ακόμα τον κόσμο μας, οπότε ο Μay ακούγετε κάπως υπερβολικός στις προβλέψεις του. Όμως, αν αναλογιστούμε τα παγκόσμια γεγονότα των τελευταίων 20 ετών και τα συνδυάσουμε με το μανιφέστο των Κρυπτό-Αναρχικών, θα δούμε ότι πολλά από αυτά που προβλέπονται στο μανιφέστο έχουν ήδη γίνει πραγματικότητα. Οι περισσότερες κυβερνήσεις, που παραδοσιακά διατηρούσαν την δύναμή τους επιβάλλοντας τη λογοκρισία και την αστυνόμευση ιδεών και πληροφοριών (πχ σοβιετική ένωση), έχουν καταρρεύσει και πέρασαν πλέον στην ιστορία. Αυτό έγινε μόλις επέτρεψαν την εισβολή του διαδικτύου στις χώρες τους…

Είναι ενδιαφέρον να δούμε, τι συνέβαινε αρχές με μέσα της δεκαετίας του 2000, όπου όλο αυτό κίνημα της κρυπτό-αναρχίας, άρχισε να μεγαλώνει, ν' αναπτύσσεται (από ένα συγκεντρωτικό άρθρο από το Indymedia), να δημιουργεί αντιστάσεις και προβληματισμούς και τι συμβαίνει σήμερα:

Οι χώρες που διατηρούσαν μια κρατικά ελεγχομένη οικονομία (όπως πχ ήταν κάποτε η ελλαδα,όπου οι μεγάλοι οργανισμοί ήταν δημόσιοι) έχουν σήμερα γονατίσει οικονομικά.Το μεγαλύτερο μέρος της δημόσιας περιουσίας έχει πλέον ιδιωτικοποιηθεί,και διάφοροι επώνυμοι-άλλα κυρίως ανώνυμοι- επιχειρηματίες έχουν γίνει, ειδικά μέσα από τη χρήση της υψηλής τεχνολογίας,ισχυρότεροι ακόμα και από τις κυβερνήσεις τις ίδιες.

Οι κυβερνήσεις σκύβουν το κεφάλι στους διαφόρους τεχνοκράτες,οι όποιοι είναι πλέον ανέγγιχτοι από τη φορολογία και από κάθε είδους έλεγχο. Αυτοί <<τηλεμεταφέρουν>> τα κεφάλαια τους με τελείως αόρατους τρόπους σε όλο τον πλανήτη (offshore εταιρείες κλπ). Οι κυβερνήσεις προσπαθούν να επιβάλουν νόμους για να ελέγξουν αυτό το χάος, αλλά οι νόμοι έχουν τεράστιες <<τρύπες>> που αφήνουν τελικά ανέγγιχτους τους τεχνοκράτες.

Οι κυβερνήσεις των ισχυρών χωρών του πλανήτη μας έχουν κατασκευάσει <<μπαμπούλες>>,για να μπορούν να δικαιολογήσουν την επιβολή έλεγχου στις τεχνολογίες κρυπτογράφησης και στην ελεύθερη διακίνηση της πληροφορίας. Εφηύραν την <<παγκόσμια τρομοκρατία>> σε στυλ Μπιν Λάντεν και μετέφεραν τους στρατούς τους σε κομβικά σημεία του πλανήτη έξω από τα εθνικά τους όρια,για να μπορούν να <<πατάνε πόδι>> και να ελέγχουν έμμεσα το παγκόσμιο εμπορικό δίκτυο. Έχουν ψηφίσει νόμους που επιτρέπουν την άρση του προσωπικού απορρήτου και νομιμοποιούν τη φασιστικού τύπου παρακολούθηση των πολιτών (πχ το περίφημο patriotact: [-1-], [-2-]).

Ο Αόρατος Πόλεμος

Όλα τα προηγούμενα υποδεικνύουν την ύπαρξη μιας παγκόσμιας αναταραχής, ενός αναβρασμού πλανητικού επιπέδου, όπου χιλιάδες νεοεμφανιζόμενες κοινωνικές και οικονομικές δυνάμεις αποσυνθέτουν με τη δράση τους το κατεστημένο των υπερδυνάμεων και των παντοκρατόρων που βασίλευε μέχρι πρόσφατα.
Ένας πόλεμος, με μόνο τη μια παράταξη φανερή, αυτήν του κατεστημένου άλλη παράταξη, είναι κρυμμένη,αόρατη, σκοτεινή, άναρχη και χαοτική. Σήμερα μέσα από το παγκόσμιο ηλεκτρονικό δίκτυο και τις δυνατότητες τυφώνας σύριος έμπορος χαλιών μπορεί να συνεργαστεί με ένα ρώσο για να κάνει εμπόριο όπλων, να χρηματίσει ένα τούρκο πολίτικο για να <<διευκολύνει>> τη μεταφορά των <<εμπορευμάτων>>, να χρησιμοποιήσει μια ελληνική εταιρία μεταφορών και να προστατεύει το εμπόρευμά του με άγγλους μισθοφόρους.

Με τα έσοδα της <<επιχείρησης>> μπορεί να γίνει μέτοχος σε μεγάλη αμερικανική εταιρία που επηρεάζει την αμερικανική κυβέρνηση -και να πετύχει έτσι ο λευκός οίκος να αγοράσει τα ακριβότερα ‘’χαλιά’’ από την επιχείρησή του στη συρία.
Όλα αυτά, χωρίς ποτέ ο σύριος να έρθει σε άμεση επαφή με κανέναν από τους <<συνεργάτες>> του, χωρίς κανείς να μπορεί να διαπιστώσει ή να εντοπίσει την ταυτότητά του, χωρίς να μπορεί να ελέγχει από την κυβέρνηση της χώρας του -και χωρίς φυσικά να πληρώσει φόρους- (ίσως μόνο για την πώληση των χαλιών). Όλα αυτά, χρησιμοποιώντας απλά τα ηλεκτρονικά εργαλεία του παγκοσμίου εμπορικού δικτύου, στο οποίο σημασία δεν έχουν τα ονόματα, αλλά μονάχα τα <> και τα χρηματικά ποσά που διακινούνται.

Όπως γράφει και ο TimothyMay:


Τα σύνορα και οι κυβερνήσεις των κρατών δεν θα είναι σύντομα παρά μόνο καρούμπαλα στο οδόστρωμα της υπέρ-λεωφόρου του ελεύθερου εμπορίου και της ελεύθερης πληροφορίας…
Απαραβίαστα Κλειδώματα

Το <<Άγιο Δισκοπότηρο>> των Κρυπτό-Αναρχικών είναι ο αλγόριθμος RSA. Η κωδικοποίηση που βασίζεται σε αυτόν θεωρείται σήμερα απαραβίαστη. Βασίζεται στην ιδιότητα που έχουν οι μεγάλοι αριθμοί να μην παραγοντοποιούνται εύκολα. Για να σπάσει ένα μόνο μήνυμα που είναι κωδικοποιημένο με τον αλγόριθμο RSA λογικό χρόνο, απαιτείται υπολογιστική ισχύς χιλιάδες φόρες μεγαλύτερη από την συνδυασμένη υπολογιστική ισχύ όλων των κομπιούτερ του πλανήτη μας.

Για να γίνει η αποστολή ενός τέτοιου κωδικοποιημένου μηνύματος, ο παραλήπτης πρέπει να δημοσιοποιήσει το <<δημόσιο κλειδί>> έναν ειδικό κωδικό, με τον οποίο ο αποστολέας θα τροφοδοτήσει το πρόγραμμα που θα κάνει την κωδικοποίηση. Η ιδιαίτερη ικανότητα του RSA είναι ότι μετά την κωδικοποίηση ούτε ο ίδιος ο αποστολέας μπορεί να αποκωδικοποιήσει το μήνυμα. Για να γίνει η αποκρυπτογράφηση, ο παραλήπτης έχει έναν ειδικό, μοναδικό και γνωστό μόνο σ' αυτόν κωδικό, το <<ιδιωτικό κλειδί>>, το οποίο είναι το μοναδικό που μπορεί να κάνει την αποκωδικοποίηση του μηνύματος. Έτσι, αρκεί κάποιος να δημοσιοποιήσει σε μια σελίδα στο internet ή σε μια εφημερίδα το δημόσιο κλειδί του, για να μπορεί να λαμβάνει μηνύματα από όλο τον κόσμο που μόνο αυτός θα μπορεί να διαβάσει.

Οι κυβερνήσεις φοβούνται ολοφάνερα την <<ισχυρή>> κρυπτογράφηση του RSA. Η κυβέρνηση των η.π.α, και άλλων κυβερνήσεων του πλανήτη, όπως της γαλλίας έχουν προσπαθήσει να χειριστούν την <<απειλή>> με διαφόρους τρόπους:

1) Περιορίζοντας το μέγεθος του <<κλειδιού>> που οι πολίτες τους μπορούν να χρησιμοποιούν, βάζοντας νομοθετικό όριο στον τύπο του αλγορίθμου.
2) Απαιτώντας οι πολίτες να <<καταθέσουν>> τα κλειδιά τους στην κυβέρνηση ή σε αδειούχους πράκτορες της κυβέρνησης που θα δρουν ως <<κλειδοκράτορες>>
3) Έχουν φτάσει στο σημείο να προτείνουν να απαγορευτεί τελείως η ισχυρή κρυπτογραφία.
Τίποτα όμως από τα προηγούμενα δε φαίνεται να εφαρμόζεται…Ο Κρυπτό-Αναρχικός καθηγητής προγραμματισμού Phil Zimmerman, ο οποίος φυλακίστηκε από την αμερικανική κυβέρνηση γιατί επέτρεψε να διαφύγουν από τις η.π.α στον υπόλοιπο κόσμο οι αλγόριθμοι κρυπτογράφησης που ανέπτυσσε, εξηγεί με πολύ εύγλωττο τρόπο πώς ήταν η κατάσταση πριν από μερικά χρόνια:


Πολύ απλά, είναι μια μάχη για το αν οι σκέψεις και τα μηνύματά μας θα επιτρέπεται να τοποθετούνται μέσα σε κλειστούς φακέλους ή αν θα είμαστε υποχρεωμένοι να τις γράφουμε σε καρτ ποστάλ οι κυβερνήσεις να μπορούν να τις διαβάζουν.Η κωδικοποίηση RSA είναι αυτή που έδωσε στους Κρυπτό-Αναρχικούς το δικαίωμα να μιλούν για τον ερχομό της Κρυπτό-Αναρχίας. Δεν υπάρχει τρόπος να παρακαμφθεί και να <<σπάσει>> εύκολα, πάρα μόνο αν χρησιμοποιηθούν-οι θεωρητικοί μέχρι σήμερα- κβαντικοί υπολογιστές. Βέβαια, κάθε εξέλιξη της υπολογιστικής τεχνολογίας είναι και προς όφελος της Κρυπτό-Αναρχίας.
Σήμερα αν και δεν έχουν φτιαχτεί ακόμα κβαντικά <<σπαστήρια κωδικών>>, έχουν, παρόλα αυτά, φτιαχτεί ήδη τα πρώτα συστήματα κβαντικής κωδικοποίησης μηνυμάτων, τα οποία είναι ακόμη και θεωρητικά άσπαστα, αφού χρησιμοποιούν κβαντικές διεργασίες σε επίπεδο φωτονίων για να διασφαλίσουν ότι κανείς δε μπορεί να τα αποκρυπτογραφήσει, πέρα από τον παραλήπτη τους.
Το περιοδικό scientificAmerican (Φεβρουάριος 2005) κυκλοφόρησε έχοντας στο εξώφυλλό του την πανηγυρική ανακοίνωση:


Υποκλοπές τέλος. Έφτασε η απαραβίαστη κβαντική κρυπτογραφίαόπου ανέλυε τις καινούργιες κρυπτογραφικές ανακαλύψεις…


Ο Timothy May υποστηρίζει στο μανιφέστο του ότι τα κρυπτογραφικά μας στοιχεία θα είναι στο μέλλοντα <<αληθινά ονόματα>> μας και ότι η <<υπόληψή>> μας θα είναι πλέον σημαντικότερη από κάθε άλλο χαρακτηριστικό μας.
Αφού κάθε κωδικοποιημένο μήνυμά μας θα μπορεί να αντιμετωπιστεί ως υπογεγραμμένη και πιστοποιημένη δήλωση, ο λόγος μας θα έχει τότε πολύ μεγαλύτερη αξία από ό,τι έχει σήμερα. Έτσι, μια άσπιλη υπόληψη της διαδικτυακής περσόνας μας θα είναι ένα πιστοποιητικό που θα ανοίγει πολλές πόρτες συναλλαγών.

Με παρόμοιο τρόπο κατασκευάζονται σήμερα οι ηλεκτρονικές υπογραφές, οι οποίες θεωρούνται τόσο απαραβίαστες,που όλες οι τράπεζες εισέρχονται και τις χρησιμοποιούν. Οι Κρυπτό-Αναρχικοί τονίζουν ότι η δυνατότητα αποκρυπτογραφημένων μηνυμάτων δίνει πλέον την ευκαιρία σε πολλούς εργαζόμενους κυβερνητών και πολυεθνικών οργανισμών να προδώσουν, δηλαδή, πολλές βρομιές και παρανομίες που βλέπουν εκεί που εργάζονται, αλλά μέχρι χτες δε μπορούσαν να μιλήσουν. Έτσι ίσως δικαιολογείται η τεραστία αύξηση τον πληροφοριών που φτάνουν πλέον στα αυτιά του κοινού….

Η ανακάλυψη των ηλεκτρονικών υπογράφων άνοιξε το δρόμο για μια ακόμη ποιο απίστευτη εφαρμογή η οποία όπως υποστηρίζουν οι Κρυπτό-Αναρχικοί, ανοίγει με τη σειρά της διάπλατα το δρόμο για τη μελλοντική επικράτηση της Κρυπτό-Αναρχίας. Αν μια ηλεκτρονική υπογραφή μπορεί να είναι απαραβίαστη, τότε μπορούμε να φτιάξουμε με τον ίδιο τρόπο ηλεκτρονικό ανώνυμο χρήμα!

Κρυπτό-Αναρχικό Χρήμα

Ηλεκτρονικό χρήμα είναι τελείως ανώνυμο και μη ανιχνεύσιμο. Ένας από τους πρωτοπόρους και κορυφαίος θεωρητικός ηλεκτρονικού χρήματος είναι ο David Chaum, ο οποίος έχει ιδρύσει την εταιρία digcash και έχει εργαστεί πάνω στη δημιουργία συστημάτων ανωνύμων συναλλαγών. Οι εργασίες του σχετικά με το ηλεκτρονικό χρήμα, έχουν δημιουργήσει την πεποίθηση ότι θα μπορούσε να κατασκευαστεί μια ψηφιακή οικονομία με πλήρη ανωνυμία, μη ανιχνευσιμότητα και άναρχο-καπιταλιστικά χαρακτηριστικά.

Το ηλεκτρονικό χρήμα, όπως έχει σχεδιαστεί από τους κρυπταναλυτές, μπορεί να μεταφερθεί μέσω e-mail και κωδικοποιημένο σε όλα τα σημεία της γης. Όμως κάποιοι Κρυπτό-Αναρχικοί, ανάμεσά τους και ο IanGoldberg και Dougbarns, έχουν αναπτύξει μεθόδους για να κάνουν ακόμη και ένα τέτοιο χρήμα πλήρως μη ανιχνεύσιμο…

Οι παράξενες εφαρμογές του ηλεκτρονικού κρυπτογραφημένου χρήματος δεν σταματούν. Ειδικοί οικονομολόγοι συνειδητοποίησαν ότι, με το συνδυασμό κάποιον προχωρημένων οικονομικών τεχνικών και του ηλεκτρονικού χρήματος, μπορούν να δημιουργήσουν παραδοξότητες, όπως <<αιώνια κεφάλαια>> τα οποία δε θα χάνουν ποτέ την αξία τους, και χωρίς να είναι ανιχνεύσιμα, θα μπορούν να χρηματοδοτούν επί αιώνες επιχειρήσεις σε διεθνές επίπεδο, τελείως ανέγγιχτα από τις κυβερνήσεις.
Οι πιθανές εφαρμογές όλων αυτών των ιδεών είναι σίγουρο ότι θα προκαλέσουν τριγμούς σε παγκόσμιο επίπεδο και θα προκαλέσουν την κατάρρευση πολλών οικονομικών συστημάτων και κρατών…

-Και στο 2013, ήδη πλέον μιλάμε για την πραγματικότητα του Bitcoin, μα και άλλων κρυπτονομισμάτων.

Η Κρυπτό-Αναρχία Των Λίγων

Όλα αυτά που διαβάσατε σε αυτό το άρθρο ίσως να ακούγονται τρομακτικά, αν και σίγουρα είναι πολλοί εκείνοι που θα ήθελαν να δουν την κατάρρευση της αμερικανικής αυτοκρατορίας και όλων των αμερικανοτρόφων κρατών εξαιτίας της Κρυπτό-Αναρχίας. Σίγουρα όμως υπάρχει μια δυσάρεστη λεπτομέρεια, που ακόμα και οι ίδιοι οι Κρυπτό-Αναρχικοί αποφεύγουν να συζητούν:


Όλες οι τεχνικές για τις οποίες μιλάμε είναι προσβάσιμες μονάχα σε εκείνους που έχουν τα μέσα και τις ευκαιρίες για να τις εκμεταλλευτούν.Και αποδεικνύονται παντοδύναμες μονάχα στα χέρια των ποιο ισχυρών, που θα τις χρησιμοποιήσουν τελικά ως ένα ακόμη εργαλείο καταπίεσης των άλλων. Γι αυτό και οι Κρυπτό-Αναρχικοί παραδέχονται ότι Κρυπτό-Αναρχία δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια:


κάπως αναρχική προσέγγιση του καπιταλισμού αφού το τελικό της αποτέλεσμα δε θα είναι τίποτα παραπάνω από το να κάνει τους αδύναμους ποιο αδύναμους και τους ισχυρούς ποιο ισχυρούς…Γι’ αυτούς τους λόγους, ο διάσημος <<αριστερός>> χάκερ αλλά και οραματιστής μιας κοινωνίας χωρίς ιδιοκτησιακό, Richard Stallman, αντιπροτείνει στην Κρυπτό-Αναρχία:


Είναι καλύτερα να μην έχετε μυστικά, γιατί όλα τα μυστικά σας θα αποκαλυφθούν.
Γι’ αυτό αφήστε την πληροφορία ελεύθερη, κάτι που είναι και ηθικότερο και κοινωνικά σωστότερο…Σε κάθε περίπτωση αυτή τη στιγμή η ιδιωτικότητά μας είναι σχεδόν καμένο χαρτί. Στη πράξη όποιο μέσο χρησιμοποιούμε για προστασία είναι απλά ένδειξη αντίστασης και πως τους δυσκολεύουμε. Όλο αυτό όμως δεν είναι φυσιολογικό.
Όπως λέει και ο Snowden, ο άνθρωπος που διέρρευσε τα πάντα για την επιτήρηση από την nsa:


Ένα παιδί που γεννιέται σήμερα θα μεγαλώσει δίχως αίσθηση της ιδιωτικότητας. Δεν θα μάθει ποτέ τι σημαίνει να έχει μία ιδιωτική στιγμή, μία μη καταγεγραμμένη, μη αναλυμένη σκέψη. Και αυτό είναι πρόβλημα, επειδή η ιδιωτικότητα μετράει, είναι αυτό που μας επιτρέπει να είμαστε αυτοί που θέλουμε να είμαστε.