Σεισμοί: Μύθοι και Αλήθειες

Υπάρχει «καιρός» σεισμού: Όταν είναι ζέστη και άπνοια κάνει σεισμό

Τον τέταρτο αιώνα π.Χ. ο Αριστοτέλης εισηγήθηκε ότι τους σεισμούς προκαλούν παγιδευμένα αέρια σε υπόγεια έγκοιλα από τα οποία απελευθερώνονται και σπάζουν τα πετρώματα στην πορεία τους προς την επιφάνεια της Γης προκαλώντας σεισμούς. Πιστεύω πως γι’ αυτό το λόγο επικρατεί και ο μύθος σήμερα ότι όταν είναι ζέστη και άπνοια (η λεγόμενη «κουφοπυρά» ή «κρυφοπυρά» στη κυπριακή διάλεκτο) επίκειται σεισμός – που θα επαναφέρει τον άνεμο!

Αυτό όμως δεν είναι τίποτε παραπάνω από ένα μύθο. Οι σεισμοί συμβαίνουν στατιστικά κάτω από διάφορες καιρικές συνθήκες. Το τι συμβαίνει στην ατμόσφαιρα της γης δεν επηρεάζει το εσωτερικό της στα βάθη που γίνονται οι σεισμοί.

Οι μεγάλοι σεισμοί συμβαίνουν τις πρώτες πρωινές ώρες.

Οι σεισμοί συμβαίνουν στατιστικά οποιανδήποτε στιγμή κατά το εικοσιτετράωρο και οποιαδήποτε μέρα του χρόνου. Απλά ο άνθρωπος τείνει να θυμάται περισσότερο τις περιπτώσεις που συνδέονται με συμπτώσεις, οι οποίες του κάνουν εντύπωση.

Ο σεισμός που ένιωσα ήταν «κάθετος» /«οριζόντιος»

Δεν υπάρχουν «κάθετοι» και «οριζόντιοι» σεισμοί. Όλοι οι σεισμοί γεννιούνται με παρόμοιο τρόπο και όλοι προκαλούν διάφορα κύματα ταλάντωσης του ίδιου τύπου που ταξιδεύουν από την εστία του σεισμού, μέσα από το εσωτερικό της γης και φτάνουν στην επιφάνεια. Τα διαφόρων ειδών κύματα φτάνουν με κάποια διαφορά χρόνου στην επιφάνεια της γης και προκαλούν διαφορετική αίσθηση (περισσότερο/λιγότερο κάθετη /οριζόντια δόνηση) διότι έχουν διαφορετική συχνότητα και γεωμετρία δόνησης, αλλά το πώς τα εκλαμβάνει ο άνθρωπος εξαρτάται από την θέση που βρίσκεται σε σχέση με το επίκεντρο του σεισμού, από το βάθος του σεισμού αλλά και από τη δομή του κτιρίου στο οποίο βρίσκεται και από τις εδαφικές συνθήκες.

Ο σκύλος μου προαισθάνθηκε το σεισμό!

Είναι γεγονός ότι τα ζώα συμπεριφέρονται αφύσικα από βδομάδες μέχρι και λίγα δευτερόλεπτα πριν από την εκδήλωση ενός σεισμού. Οι σκύλοι γαυγίζουν, τα άλογα χλιμιντρίζουν, τα φίδια, τα πουλιά, τα ποντίκια, τα βατράχια και τα έντομα εγκαταλείπουν αναστατωμένα τις φωλιές τους, τα κουνούπια δεν τσιμπούν κλπ. Πολυάριθμες αναφορές έχουν γίνει από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα και διάφορες εξηγήσεις είναι πιθανές: τα ζώα είναι πολύ πιο ευαίσθητα από τον άνθρωπο και αισθάνονται πρόδρομα φαινόμενα σεισμών όπως είναι μικροπροσεισμοί, ή τα σεισμικά κύματα που φτάνουν πρώτα και δεν γίνονται αισθητά από τον άνθρωπο, ή τον υπόηχο που συνοδεύει ένα σεισμό. Πολλή όμως έρευνα απαιτείται στο θέμα αυτό για να οδηγήσει η μελέτη της συμπεριφοράς των ζώων στη δημιουργία ενός αξιόπιστου μηχανισμού πρόγνωσης σεισμών.

Αν ανοίξει το ρήγμα?

Τα τεράστια εδαφικά χάσματα που βλέπουμε σε ταινίες να ανοίγουν κατά μήκος του ρήγματος και να καταπίνουν σπίτια, αυτοκίνητα και τους «κακούς» ήρωες είναι κατά κύριο λόγο σενάρια επιστημονικής φαντασίας! Τα σεισμικά ρήγματα δεν «ανοίγουν» αλλά ολισθαίνουν κατά μήκος τους. Εξορισμού τους, αν άνοιγαν τότε δεν θα γινόταν ο σεισμός (μηδενική τριβή)! Εδαφικές ρωγμές όμως λόγω κατάρρευσης υπόγειων σπήλαιων, ή κατολισθήσεων λόγω του σεισμού μπορεί να παρατηρηθούν.

Μπορεί να γίνει ο μέγα-σεισμός των 10.5 Richter;

Μόνο σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας! Μπορεί οι μαθηματικές κλίμακες μέτρησης σεισμών εξ ορισμού τους δεν θέτουν κάποιο όριο για το μέγιστο σεισμό, η Γη η ίδια μας βάζει ένα μέγιστο όριο στο μέγεθος σεισμών στους 9.5 βαθμούς περίπου. Κι αυτό γιατί το μέγεθος ενός σεισμού αυξάνεται με το μήκος του ρήγματος. Για ένα σεισμό μεγέθους 9.5 ευθύνεται ένα ρήγμα με μήκος της τάξης των 1,000km — δεν υπάρχουν πιο μεγάλα ρήγματα στη Γη για να δώσουν μεγαλύτερο σεισμό.

Όταν γίνονται πολλοί μικροί σεισμοί δεν θα γίνει μεγάλος.

Όχι ακριβώς… Χρειάζονται 1,000 σεισμοί μεγέθους 4.0 για να «αντικαταστήσουν» (δηλαδή να απελευθερώσουν ίση ενέργεια) ένα σεισμό μεγέθους 6.0.

Αρχαίοι έλληνες: Ο Εγκέλαδος προκαλεί τους σεισμούς!

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ο Εγκέλαδος ήταν αρχηγός των Γιγάντων, γιος του Ταρτάρου και της Γης που έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο στη Γιγαντομαχία στην οποία και φονεύθηκε από την Αθηνά η οποία αφού τον έτρεψε σε φυγή, έριξε εναντίον του τη Σικελία ή το όρος Αίτνα με το οποίο και τον καταπλάκωσε. Ο Εγκέλαδος κινούμενος και στενάζοντας μέσα στο τάφο του προκαλεί εκρήξεις ηφαιστείων και σεισμούς! Σήμερα φυσικά γνωρίζουμε τι προκαλεί τους σεισμούς, είναι όμως αξιοσημείωτη η φαντασία των αρχαίων Ελλήνων!

Πηγή: moa.gov.cy