Πώς το διαδίκτυο και η πληροφορική δημιούργησαν το δυστοπικό κόσμο μας
Πώς το διαδίκτυο και η πληροφορική δημιούργησαν το δυστοπικό κόσμο μας - Ο ΚΥΒΕΡΝΟΧΩΡΟΣ, ΝΕΟ ΓΚΡΑΑΛ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΦΕΟΥΔΑΡΧΙΑΣ
Ο Γάλλος συγγραφέας και δημοσιολόγος Νικολά Μπονάλ, (πτυχίο Ινστιτούτου Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού και ανώτερο πτυχίο κλασσικών σπουδών), αρθρογράφος στην αντισυστημική ιστοσελίδα Dedefensa, προβαίνει σε μια διεισδυτική και διαφωτιστική ανάλυση για το πώς ο κυβερνοχώρος δημιούργησε νέες κοινωνικές κάστες, εξηγώντας γιατί όσοι είναι εκτός πληροφορικής θα αποτελέσουν «κρέας» στη κιμαδομηχανή της τεχνοφεουδαρχίας.
Nicolas Bonnal, Dedefensa.org, 20-2-18 (Μετάφραση – επιμέλεια από τα γαλλικά, εύρεση εικόνων, λεζάντες και σημειώσεις: Χρυσούλα Μπουκουβάλα)
Ενώ έχουμε πέσει με τα μούτρα στα smartphones ή στις οθόνες των υπολογιστών, ο κόσμος καταχρεώνεται, ασχημαίνει και φτωχαίνει. Οι οκτώ πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο κατέχουν όσα τα τέσσερα ή πέντε φτωχότερα δισεκατομμύρια και εκατό εκατομμύρια κοριτσάκια ― που δεν είναι απαραίτητα ηλίθια― κάθε μέρα εκστασιάζονται με τη σελίδα της θυγατέρας Τζένερ στο Ίνσταγκραμ. Μπορούμε να συνεχίσουμε να απαριθμούμε τα παραδείγματα επί μακρόν…
Οι πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο είναι συχνά νέοι άνδρες (προσοχή: όχι νέες γυναίκες) και προέρχονται από τη καινούργια οικονομία της τεχνολογίας. Υπνωτίζουν και ελέγχουν δισεκατομμύρια ανθρώπων (ο Άλφρεντ Χίτσκοκ μιλάει για ένα όργανο του οποίου τα πλήκτρα είναι η ανθρωπότητα, και την οποία οι πονηροί κάνουν να ηχεί κατά βούληση), απασχολούν χιλιάδες, ακόμα και εκατομμύρια ανθρώπους στην Ινδία και αλλού, που δεν πληρώνονται με αξιοπρεπή μισθό και κοινωνική ασφάλιση, αλλά με εξευτελιστική αμοιβή ανά κομμάτι.
Οι δύο κάστες της τεχνοφεουδαρχίας
Η παγκοσμιοποίηση είναι νεο-φεουδαρχική και διαίρεσε τον κόσμο σε δύο κύριες κάστες: τους Άρχοντες του Εγκεφάλου, χειριστές των συμβόλων, οι οποίοι κατέστρεψαν τις μεσαίες τάξεις στη Δύση από την «τεχνολογική πρόοδο» και τους Τεχνο-δουλοπάροικους.
Το βιβλίο του Νικολά Μπονάλ, Internet, nouvelle voie initiatique (Διαδίκτυο, το νέο μυητικό μονοπάτι) που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Belles Lettres το 2000, αναλύει ως εξής αυτή την κατάσταση:
Εάν το πρόγραμμα της νέας οικονομίας υποτίθεται ότι είναι πλούτος και πληροφόρηση για όλους, η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Ο Ρόμπερτ Ράιχ [1] το 1990 είχε ήδη παρατηρήσει ότι η πληροφορική δεν έδινε καθόλου ψωμί στους ανθρώπους. Ο Ράιχ διέκρινε ότι μόνο μια ελίτ ωφελείται, τα στελέχη και οι υπεύθυνοι συντήρησης, που είναι επίσης επιφορτισμένοι να αδειάζουν ή να επαναφορτώνουν τα μηχανήματα.
Η συναρμολόγηση των υπολογιστών δεν κοστίζει επίσης τίποτε όταν γίνεται στο Μεξικό ή στη Μαλαισία. Η εξωτερική ανάθεση παραγωγής τεχνολογικών ειδών σε φτωχότερες χώρες είναι ταυτόχρονη με την έκρηξη ξαφνικού πλούτου, συγκεντρωμένου στα χέρια ελαχίστων. Το 85% της αύξησης της χρηματιστηριακής αγοράς στις ΗΠΑ παρέμεινε στα χέρια του 10% του πληθυσμού.
Ο Γάλλος συγγραφέας και δημοσιολόγος Νικολά Μπονάλ, (πτυχίο Ινστιτούτου Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού και ανώτερο πτυχίο κλασσικών σπουδών), αρθρογράφος στην αντισυστημική ιστοσελίδα Dedefensa, προβαίνει σε μια διεισδυτική και διαφωτιστική ανάλυση για το πώς ο κυβερνοχώρος δημιούργησε νέες κοινωνικές κάστες, εξηγώντας γιατί όσοι είναι εκτός πληροφορικής θα αποτελέσουν «κρέας» στη κιμαδομηχανή της τεχνοφεουδαρχίας.
Nicolas Bonnal, Dedefensa.org, 20-2-18 (Μετάφραση – επιμέλεια από τα γαλλικά, εύρεση εικόνων, λεζάντες και σημειώσεις: Χρυσούλα Μπουκουβάλα)
Ενώ έχουμε πέσει με τα μούτρα στα smartphones ή στις οθόνες των υπολογιστών, ο κόσμος καταχρεώνεται, ασχημαίνει και φτωχαίνει. Οι οκτώ πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο κατέχουν όσα τα τέσσερα ή πέντε φτωχότερα δισεκατομμύρια και εκατό εκατομμύρια κοριτσάκια ― που δεν είναι απαραίτητα ηλίθια― κάθε μέρα εκστασιάζονται με τη σελίδα της θυγατέρας Τζένερ στο Ίνσταγκραμ. Μπορούμε να συνεχίσουμε να απαριθμούμε τα παραδείγματα επί μακρόν…
Οι πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο είναι συχνά νέοι άνδρες (προσοχή: όχι νέες γυναίκες) και προέρχονται από τη καινούργια οικονομία της τεχνολογίας. Υπνωτίζουν και ελέγχουν δισεκατομμύρια ανθρώπων (ο Άλφρεντ Χίτσκοκ μιλάει για ένα όργανο του οποίου τα πλήκτρα είναι η ανθρωπότητα, και την οποία οι πονηροί κάνουν να ηχεί κατά βούληση), απασχολούν χιλιάδες, ακόμα και εκατομμύρια ανθρώπους στην Ινδία και αλλού, που δεν πληρώνονται με αξιοπρεπή μισθό και κοινωνική ασφάλιση, αλλά με εξευτελιστική αμοιβή ανά κομμάτι.
Οι δύο κάστες της τεχνοφεουδαρχίας
Η παγκοσμιοποίηση είναι νεο-φεουδαρχική και διαίρεσε τον κόσμο σε δύο κύριες κάστες: τους Άρχοντες του Εγκεφάλου, χειριστές των συμβόλων, οι οποίοι κατέστρεψαν τις μεσαίες τάξεις στη Δύση από την «τεχνολογική πρόοδο» και τους Τεχνο-δουλοπάροικους.
Το βιβλίο του Νικολά Μπονάλ, Internet, nouvelle voie initiatique (Διαδίκτυο, το νέο μυητικό μονοπάτι) που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Belles Lettres το 2000, αναλύει ως εξής αυτή την κατάσταση:
Εάν το πρόγραμμα της νέας οικονομίας υποτίθεται ότι είναι πλούτος και πληροφόρηση για όλους, η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Ο Ρόμπερτ Ράιχ [1] το 1990 είχε ήδη παρατηρήσει ότι η πληροφορική δεν έδινε καθόλου ψωμί στους ανθρώπους. Ο Ράιχ διέκρινε ότι μόνο μια ελίτ ωφελείται, τα στελέχη και οι υπεύθυνοι συντήρησης, που είναι επίσης επιφορτισμένοι να αδειάζουν ή να επαναφορτώνουν τα μηχανήματα.
Η συναρμολόγηση των υπολογιστών δεν κοστίζει επίσης τίποτε όταν γίνεται στο Μεξικό ή στη Μαλαισία. Η εξωτερική ανάθεση παραγωγής τεχνολογικών ειδών σε φτωχότερες χώρες είναι ταυτόχρονη με την έκρηξη ξαφνικού πλούτου, συγκεντρωμένου στα χέρια ελαχίστων. Το 85% της αύξησης της χρηματιστηριακής αγοράς στις ΗΠΑ παρέμεινε στα χέρια του 10% του πληθυσμού.
Συναρμολόγηση ηλεκτρονικών υπολογιστών στο Μεξικό. Να επισημάνουμε ότι εφεξής, ακόμα και αυτές οι κακοπληρωμένες θέσεις εργασίας απειλούνται από την αυτοματοποίησηΣτην ίδια τη Γαλλία, ―που αυτοαποκαλείται παράδεισος του σοσιαλισμού― ο χρηματιστηριακός πλούτος έχει δεκαπλασιαστεί σε δέκα χρόνια. Και ενώ τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης πανηγυρίζουν για το πόσο πλούσιοι σε χάρτινες Stock Options (συμβάσεις δικαιωμάτων προαίρεσης) είναι οι δημιουργοί νεοφυών επιχειρήσεων, τηρούν σιγήν ιχθύος για τις δυσκολίες που περνούν δέκα εκατομμύρια άνθρωποι.
Η ανάδυση της νέας τεχνο-φεουδαρχικής οικονομίας που διακρίνει τους πλούσια πληροφορημένους από τους φτωχά ενημερωμένους (δεν φτάνει να συνδέεται κάποιος στο δίκτυο για να είναι πλούσια πληροφορημένος), αποτελεί αγαπημένο θέμα των πολεμίων της.
Οι προφήτες της δυστοπίας
Ο γκουρού του σύγχρονου μάνατζμεντ Πήτερ Ντράκερ (Peter Drucker) καταγγέλλει ότι η κοινωνία αυτή δεν λειτουργεί πλέον σε δύο, αλλά σε δέκα ταχύτητες: «Σήμερα υπάρχει δυσανάλογη εστίαση στο εισόδημα και στον πλούτο, κάτι που καταστρέφει το ομαδικό πνεύμα» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Ο Ντράκερ όπως και ο άλλος «βλάκας», ο Άλβιν Τόφλερ (Αlvin Toffler) , οι οποίοι όφειλαν να θυμούνται ότι αν ζούσαν στην εποχή του Δάντη θα τους είχαν ρίξει στο καθαρτήριο ως ψευδοπροφήτες, ανακάλυψαν ότι ο καθαρός πνευματικός ανταγωνισμός παράγει περισσότερες ανισότητες απ’ ότι ο σωματικός.
Ένας δε συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας περιέγραψε καλύτερα τον αναδυόμενο φεουδαρχικό κόσμο, ο οποίος μετατοπίζει τα αρχαϊκά κεϋνσιανικά σχήματα.
Ο Ουίλιαμ Γκίμπσον , ο εφευρέτης του κυβερνοχώρου, και συγγραφέας του βιβλίου «Νευρομάντης», το 1983 φανταζόταν μια διπλή κοινωνία που διεπόταν από την αριστοκρατία των κυβερνο-κάου μπόι οι οποίοι ταξίδευαν σε εικονικές σφαίρες. Το δεύτερο, και μεγαλύτερο τμήμα της κοινωνίας, η μη συνδεδεμένη πλέμπα περιγραφόταν ωμά ως «κρέας».
Η πλέμπα αυτή αποτελεί μέρος της παλαιάς οικονομίας και της συνηθισμένης ζωής την οποία τόσο καταγγέλλουν οι εσωτεριστές.
Η νέα ελίτ ζει ανάμεσα σε δύο ρεύματα, δύο εικονικούς χώρους, αποφασίζει για το τί θα καταναλώσουν όλοι οι άλλοι, διαβεβαιώνοντας φυσικά τον καταναλωτή ότι ποτέ άλλοτε δεν ήταν τόσο ελεύθερος και τόσο υπεύθυνος όσο σήμερα.
Η ελληνική έκδοση του ιστορικού πλέον μυθιστορήματος του Γκίμπσον, «Νευρομάντης»Σε μια συνέντευξη που δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο, ο Γκίμπσον, ο οποίος δηλώνει στρατευμένος αριστερός και παλεύει για ένα ελευθεριακό ίντερνετ, κατήγγειλε επίσης τη μετατροπή των ΗΠΑ σε δυστοπία (δύο εκατομμύρια κρατούμενοι, σαράντα εκατομμύρια ανασφάλιστοι εργαζόμενοι).
Ο ίδιος ο Γκίμπσον πάσχει από αγοραφοβία του κυβερνοχώρου και δεν συνδέεται ποτέ. Ενθαρρύνει όμως τους φτωχούς, τους μπασκλάς, να το πράξουν είτε για να λησμονήσουν την κατάστασή τους, είτε για να προχωρήσουν πέρα από τον αμερικανικό κοινωνικό εφιάλτη.
Για τον Γκίμπσον είναι λυπηρό το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια των ταραχών του Λος Άντζελες οι φτωχοί δεν έκλεβαν υπολογιστές, αλλά μόνο εξοπλισμό …hi fi. Όπως κι άλλοι προοδευτικοί, ο Γκίμπσον δεν δέχεται ότι οι φτωχοί δεν θέλουν το καλό τους. Πιστεύει ότι μια τάξη «κυβερνο-σερίφηδων» μπορεί μια μέρα να αναγκάσει τους φτωχούς και άλλους μη συνδεδεμένους να συνδεθούν στο διαδίκτυο «για το καλό τους».
Δικτυακοί δούλοι και ανθρώπινα ερείπια του τεχνοφεουδαρχικού κόσμου
O Μάικλ Βλάχος (Michael Vlahos), μέλος της συντηρητικής δεξαμενής σκέψης Progress and Freedom Foundation, φανταζόταν ότι το 2020 (έφτασε σχεδόν!) η κοινωνία στις ΗΠΑ θα είναι στρωματοποιημένη ως «Byte City».
Σ’ αυτήν την κοινωνία περιγράφει ότι οι κυβερνώσες κάστες θα ομαδοποιήσουν τους καλύτερα πληροφορημένους ανθρώπους. Στην κορυφή θα είναι οι Άρχοντες του Εγκεφάλου (στους οποίους περιλαμβάνονται τεχνο-δισεκατομμυριούχοι όπως ο Μπιλ Γκέιτς), κατόπιν ακολουθούν οι Εργάτες Ανώτερης Υπηρεσίας (ή αλλιώς Κυβερνογιάπηδες και κάτω απ’ αυτούς οιTαπεινοί Εργάτες (ή αλλιώς Κυβερνοδουλοπάροικοι).
Tέλος, στον πάτο όλων αυτών, βρίσκεται ο Χαμένος Λαός, αυτοί που έχουν εξαιρεθεί εντελώς από την ψηφιακή επανάσταση.
Τη διαίρεση αυτή τη βρίσκουμε και στον Ράιχ και στον Χάξλεϊ (Huxley), ενώ ο Ρεϊμόν Αμπελιό (Raymond Abellio), συγγραφέας και γνωστικός φιλόσοφος, είχε «ανακυκλώσει» και τις ινδουϊστικές κάστες στο έργο του, Μυθιστορήματα της όγδοης μέρας. Η ανισότητα εδώ δεν καταγγέλλεται με κροκοδείλια δάκρυα, αλλά ενθαρρύνεται και γιορτάζεται με κυνισμό.
Επί πολλά χρόνια ―πριν από τη βιομηχανική επανάσταση― οι δυνατοί στο λόγο και στα μαθηματικά δεν γίνονταν πλούσιοι. Σήμερα δυνατός γίνεται κάποιος χάρη στο Δίκτυο, στην τεχνολογία και στον νεοκαπιταλισμό που δεν ανταμείβει πια τους καλύτερους στον τομέα τους, αλλά τους πιο έξυπνους στην πληροφορική.
Σήμερα πρέπει να αναμένουμε μια νεο-κληρική κυριαρχία. Ο Αμπελιό μιλούσε για την επιστροφή της ιερατικής κάστας. Ο ίδιος έγραψε δύο βιβλία περί της Αγίας Γραφής ως κρυπτογραφημένο έγγραφο («La Bible, document chiffré», εκδ. Γκαλιμάρ).
Οι βασιλιάδες των αλγορίθμων θα εκθρονίσουν λοιπόν τους βασιλιάδες του πετρελαίου.
Ο Μπιλ Λέσαρντ (Bill Lessard), ένας διάσημος διαδικτυακός σέρφερ, και συν-συγγραφέας του βιβλίου Net Slaves (Δικτυακοί δούλοι), καταγγέλλει τη καινούργια φτώχεια της νέας οικονομίας.
Ο Λέσαρντ αναφέρεται σε πέντε εκατομμύρια τεχνοδουλοπάροικους της Νέας Οικονομίας, που για τον Στηβ Κέιζ , εμβληματική φιγούρα του «Νευρομάντη» είναι ότι ένας καθαριστής παρμπρίζ της Μπογκοτά για το αφεντικό της Τζένεραλ Μότορς!
Αν το μόνο που ξέρετε για την επιχείρηση «Διαδίκτυο» είναι αυτά που έχετε διαβάσει στον οικονομικό Τύπο, τότε το βιβλίο Net Slaves (Δικτυακοί δούλοι) αποτελεί ένα δυνατό χαστούκι. Σε κάθε εταιρεία που γίνεται πρωτοσέλιδος τίτλος όπως η Yahoo! ή η Amazon, αντιστοιχούν εκατοντάδες ή ίσως ακόμη και χιλιάδες, σαν αυτές που δούλεψαν οι Μπιλ Λέσαρντ και Στιβ Μπάλντγουιν (Steve Baldwin), συγγραφείς του βιβλίου.
Πρόκειται για τις νεοφυείς επιχειρήσεις (start up) που δεν παύουν να …φύονται χωρίς ποτέ να προλάβουν να μεγαλώσουν, εταιρείες που προσλαμβάνουν εκατοντάδες προγραμματιστές, σχεδιαστές ιστοσελίδων, μηχανικούς συστημάτων και τεχνικούς όλων των ειδών, στη συνέχεια μειώνουν το κύκλο εργασιών τους ή συγχωνεύονται ή κλείνουν πριν καν να μπορέσουν οι εργαζόμενοι να βγάλουν ικανοποιητικά λεφτά απ’ αυτές.
Οι συγγραφείς τραβούν τον αναγνώστη σε μια ανθρωπολογική αποστολή μέσω αυτού που αποκαλούν «σύστημα Νέας Κάστας των ΜΜΕ». Στο κάτω μέρος της σκάλας βρίσκονται οι «σκουπιδιάρηδες», οι τύποι που πρέπει να κάνουν να λειτουργήσει ένας σέρβερ όταν πέσει, και να βιαστούν να βοηθήσουν τους ψηφιακούς βλάκες που δεν μπορούν να καταλάβουν πώς να ανοίξουν το ηλεκτρονικό τους ταχυδρομείο.
Στην κορυφή, φυσικά, βρίσκονται οι «βαρώνοι ― ληστές», οι τύποι που πραγματικά κάνουν περιουσίες από το μυαλό τους και των οποίων το προφίλ δημοσιεύεται σε διάσημα (αμερικανικά) περιοδικά τεχνολογίας όπως π.χ. το Wired.
Για κάθε κάστα, οι συγγραφείς διηγούνται μια διδακτική ιστορία της νέας οικονομίας […]
Lou Schuler, amazon.com
Στην κοινωνική πυραμίδα του Λέσαρντ, που θυμίζει την ταινία Blade Runner, ο βασιλιάς της γενετικής μηχανικής βρίσκεται στην κορυφή, ενώ οι υπόλοιποι εξαθλιωμένοι περιφέρονται στους δρόμους.
Όπως αναφέρει και η παραπάνω κριτική, συναντάμε σκουπιδιάρηδες, τύπους δηλαδή που συντηρούν τους υπολογιστές, κοινωνικούς λειτουργούς ή webmasters, οδηγούς ταξί ή προγραμματιστές, γκάνγκστερ καζίνο ή καουμπόηδες – χάκερ, χρυσοθήρες ή ζιγκολό, εργοδηγούς ή μαγείρους, παπάδες ή εμπνευσμένους παράφρονες, ρομπότ ή μηχανικούς, και τέλος, καρχαρίες των επιχειρήσων.
Μόνο οι τελευταίες τέσσερις ομάδες είναι προνομιακές. Το φουτουριστικό όνειρο της επιστημονικής φαντασίας είναι πιο αρχαϊκό από ποτέ. Και είναι υπό εξέλιξη με τόσες οικονομικές φούσκες και συγχωνεύσεις…
Στην κορυφή, φυσικά, βρίσκονται οι «βαρώνοι ― ληστές», οι τύποι που πραγματικά κάνουν περιουσίες από το μυαλό τους και των οποίων το προφίλ δημοσιεύεται σε διάσημα (αμερικανικά) περιοδικά τεχνολογίας όπως π.χ. το Wired.
Για κάθε κάστα, οι συγγραφείς διηγούνται μια διδακτική ιστορία της νέας οικονομίας […]
Lou Schuler, amazon.com
Στην κοινωνική πυραμίδα του Λέσαρντ, που θυμίζει την ταινία Blade Runner, ο βασιλιάς της γενετικής μηχανικής βρίσκεται στην κορυφή, ενώ οι υπόλοιποι εξαθλιωμένοι περιφέρονται στους δρόμους.
Όπως αναφέρει και η παραπάνω κριτική, συναντάμε σκουπιδιάρηδες, τύπους δηλαδή που συντηρούν τους υπολογιστές, κοινωνικούς λειτουργούς ή webmasters, οδηγούς ταξί ή προγραμματιστές, γκάνγκστερ καζίνο ή καουμπόηδες – χάκερ, χρυσοθήρες ή ζιγκολό, εργοδηγούς ή μαγείρους, παπάδες ή εμπνευσμένους παράφρονες, ρομπότ ή μηχανικούς, και τέλος, καρχαρίες των επιχειρήσων.
Μόνο οι τελευταίες τέσσερις ομάδες είναι προνομιακές. Το φουτουριστικό όνειρο της επιστημονικής φαντασίας είναι πιο αρχαϊκό από ποτέ. Και είναι υπό εξέλιξη με τόσες οικονομικές φούσκες και συγχωνεύσεις…
Ο Γκίμπσον καταπιάνεται στο μυθιστόρημά του με το γνωστικό θέμα της απόρριψης του σώματος. Ο Κέιζ ως χάκερ «σκάβει ανοίγματα σε πλούσιες τράπεζες δεδομένων».
Τιμωρημένος, βλέπει το νευρικό του σύστημα κατεστραμμένο από μια …ρωσική μυκοτοξίνη (πάλι αυτοί οι Ρώσοι! Χρήσιμοι ούτως ή άλλως!), οπότε… «επέρχεται η Πτώση. Στα μπαρ που επισκεπτόταν την εποχή της δόξας του, η ελιτίστικη στάση απαιτούσε μια κάποια περιφρόνηση για τη σάρκα. Το σώμα ήταν μόνο κρέας. Ο Κέιζ είχε πέσει στη φυλακή της ίδιας του της σάρκας.»
Ένα αλγοριθμικό σύμπαν
Ο Γκίμπσον εκλαΐκευσε τον κυβερνοχώρο. Ο ήρωας Κέιζ, ένας καουμπόι, «είχε προβάλει την άυλη συνείδησή του στη συναινετική ψευδαίσθηση του μάτριξ». Η έκφραση «συναινετική ψευδαίσθηση» θυμίζει τα συμβατικά σύμπαντα του Φίλιπ Κ. Ντικ, και πάνω από όλα το Δίκτυο των δικτύων, παραμετροποιημένο για να μας κάνει να ζήσουμε μια δεύτερη και καλύτερη ζωή.
«Το μάτριξ προέρχεται από τα βιντεοπαιχνίδια», εξηγεί ο Γκίμπσον, «από τα πρώτα ολογραφικά προγράμματα και τα στρατιωτικά πειράματα… ένας δισδιάστατος διαστημικός πόλεμος εξαφανίζεται πίσω από ένα δάσος από φτέρες δημιουργημένες με μαθηματικό τρόπο, αποδεικνύοντας τις χωρικές δυνατότητες των λογαριθμικών σπειρών… Ο κυβερνοχώρος είναι μια γραφική αναπαράσταση βγαλμένη από τις μνήμες όλων των υπολογιστών του ανθρώπινου συστήματος … φωτεινές γραμμές διευθετημένες στο μη-χώρο του νου.»
O Oυίλιαμ Γκίμπσον σήμερα
Αυτό το αλγοριθμικό και μη χωρικό σύμπαν κυριαρχείται από τους Μοντέρνους, «σύγχρονη εκδοχή των μεγάλων σοφών της εποχής στην οποία [ο Κέιζ] ήταν είκοσι χρονών… Μισθοφόρους, αστείους, και τεχνο-φετιχιστές μηδενιστές».
Ο Γκίμπσον μας κάνει να καταλάβουμε τίνος κληρονόμοι είναι οι Μοντέρνοι: «Για χιλιάδες χρόνια, οι άνθρωποι ονειρεύονταν συμφωνίες με το Σατανά».
Ο τεχνο-παρανοϊκός κόσμος του Γκίμπσον, στον οποίο κάποιος αναγνωρίζεται μόνο μέσω κώδικα Τούρινγκ [5], διευθύνεται από πολυεθνικές εταιρείες στις οποίες δίνει το περίφημο γιαπωνέζικο όνομα ζαϊμπάτσου, οι οποίες λειτουργούν χάρη σε στρατιές απρόσωπων εργαζομένων.
Οι πολυεθνικές «που διαμορφώνουν την πορεία της ανθρώπινης ιστορίας, είχαν ξεπεράσει τα παλιά εμπόδια. Θεωρούμενοι ως οργανισμοί, είχαν φτάσει σε ένα είδος αθανασίας».
Ο «Νευρομάντης» τελειώνει με το όραμα μιας κυβερνητικής αράχνης που υφαίνει τον ιστό της κατά τη διάρκεια του ύπνου όλων (…).
Οι Άρχοντες του Εγκεφάλου μας κάνουν να φανταζόμαστε τη νοόσφαιρα και καταλαμβάνουν την καλή μας Γη. Σ’ αυτή τη δυστοπική κοινωνία εμφανίζονται ως αντάξιοι κληρονόμοι των μεσαιωνικών επισκόπων.
Μετά από την ανάλυση, ας περάσουμε τώρα στην αντίσταση!
Χάκερ, οι σύγχρονοι μοναχικοί «κλέφτες» της τεχνοφεουδαρχίας
Η σύγχρονη αδικία δημιουργεί νομοτελειακά αιρετικούς και αντάρτες, δηλαδή τους χάκερ. Οι χάκερ, ή οι πειρατές του Ιστού, είναι οι νέοι «κλέφτες» της τεχνο-φεουδαρχικής κοινωνίας. Αδίστακτοι και προικισμένοι, αναπαράγουν τα αρχέτυπα των κλεφτών της Βαγδάτης του παρελθόντος.
Αυτός είναι ίσως ο λόγος για τον οποίο σπανίως καταδικάζονται σε αυστηρές ποινές: προκαλούν υπερβολικό θαυμασμό. Εξ άλλου, θεωρείται ότι έχουν τη δυνατότητα να χακάρουν τους ισχυρούς, είτε πρόκειται για εταιρείες, είτε για υπηρεσίες και οργανισμούς, είτε για μεγάλα πόρταλ και, συνεπώς, ότι παίρνουν εκδίκηση για λογαριασμό του μέσου χρήστη.
Οι χάκερ προκαλούν φόβο, όπως ο θεός Λόκι της Σκανδιναβικής μυθολογίας που βάζει εμπόδια για να καθυστερήσει το Ράγκναροκ [6]. Οι χάκερ μπορεί να προκαλέσουν εικονική «αποκάλυψη» που εντυπωσιάζει τις μάζες και κάνει κάποιους από τα πλήθη όπως οι πολιτοφύλακες και οι παρανοϊκοί να δικαιολογήσουν τα εφόδια που έχουν μαζέψει σε χρυσό ή σε τρόφιμα που τα φυλάνε ως κόρην οφθαλμού.
Ο κυβερνοχώρος ως νέο Γκράαλ
Ο χάκερ αντιπροσωπεύει τον τελευταίο κακοποιό της ιστορίας και τον πρώτο εγκληματία του κυβερνοχώρου. Υπάρχει ένας μυστικισμός πάνω τους που παραπέμπει στο Άγιο Δισκοπότηρο, στο λεγόμενο Γκράαλ.
Το διαβεβαιώνει ο Μαρκ Πέσε (Mark Pesce), Αμερικανο-Αυστραλός συγγραφέας, μηχανικός, ερευνητής και φουτουριστής σε ένα κείμενό του με τίτλο «Ανάφλεξη» (Ignition), απευθυνόμενο στους παγκόσμιους υποκινητές, στους κυβερνο-νομάδες του Μεγάλου Πνεύματος. Ο εφευρέτης της εικονικής γλώσσας, αναφέρει τις εξής αλήθειες: «Ας αρχίσουμε με το αντικείμενο της επιθυμίας μας. Υπήρχε, υπάρχει και θα συνεχίσει να υπάρχει για πάντα. Έχει προσελκύσει την προσοχή των μυστικιστών, των μάγιστρων και των χάκερ όλων των ηλικιών. Είναι το Δισκοπότηρο. Η μυθολογία του Άγιου Δισκοπότηρου αναφέρεται στο αρχέτυπο του φωτισμένου που αποσύρεται.
»Η αποκάλυψη του Δισκοπότηρου είναι πάντα μια προσωπική και μοναδική εμπειρία … Το ξέρω ―επειδή το έχω ακούσει αμέτρητες φορές από πολλούς ανθρώπους στον κόσμο― ότι η στιγμή της αποκάλυψης είναι το κοινό στοιχείο της εμπειρίας μας ως κοινωνία. Το Δισκοπότηρο είναι το σταθερό θεμέλιο της ζωής μας» (…)
Oι χάκερ ταυτίζονται πλέον με τους ιππότες του Άγιου Δισκοπότηρου
Ο κυβερνοχώρος του Πέσε αντιστοιχεί στον προϋπάρχοντα ιερό χώρο που περιγράφει ο Μιρσέα Ελιάντ [7]. Σε ένα μολυσμένο κόσμο που κατάντησε αντικείμενο τουριστικής κατανάλωσης, ο κυβερνοχώρος καθίσταται ο ύψιστος λατρευτικός χώρος του μυσταγωγικού προσκυνήματος.
Ο Πέσε στην προκειμένη περίπτωση παρουσιάζει τον χάκερ σαν το μυστικιστή αιρετικό που οδεύει προς τη κατάκτηση του Άγιου Δισκοπότηρου. Το Γκράαλ συνδέεται με το Ιερό Κέντρο, το Μονσαλβάτ [8] ή κάστρο του βασιλιά – ψαρά.
Το Γκράαλ είναι ο πατέρας-τροφός που δίνει αιώνια ζωή και υγεία, και την απόλυτη γνώση του κόσμου: αυτό ακριβώς που αναμένεται να κάνουν οι ιερείς του κυβερνοχώρου και του Δικτύου, εντεταλμένοι να λύσουν όλες τις αντιφάσεις της ανθρωπότητας.
Σ’ αυτά τα πλαίσια είναι ο χάκερ ένας «άγριος ιππότης». Ο όρος «άγριος ιππότης» αναφέρεται στον μυημένο πολεμιστή που υποφέρει τη μοναξιά και τον τρόμο των πιο απειλητικών τοποθεσιών του κόσμου, αλλά που εμφορείται επίσης από τη θέληση του Καλού. Κάποιος, που όπως και ο Λανσελότος, δεν κατέχει ούτε μια σπιθαμή γης, αλλά που διασχίζει όλη τη Γη, αναζητώντας τις πιο παράξενες και θαυμάσιες περιπέτειες.
Σαν ένας ζογκλέρ, σαν τον τζόκερ του Μπάτμαν, σαν έναν μυημένο που είναι όμως μεταμφιεσμένος σε γελωτοποιό, αυτός ο υπέροχος Λανσελότος μετακινείται αδιάκοπα στο χωροχρόνο στον οποίο δεν τον κρατά τίποτα, εκτός από αυτόν τον συγκεκριμένο σύνδεσμο που τον συνδέει με το Πνεύμα, στο οποίο έχει προσωποποιηθεί η Αυτής Μεγαλειότης η Βασίλισσα, πηγή ζωής και σοφίας για κάθε άγριο ιππότη, για όλους τους Πιστούς της Αγάπης. Όπως λέει και ο Βάγκνερ, «το Μονσαλβάτ είναι ένα μέρος όπου ο χώρος συναντά το χρόνο».
Κατά τον ίδιο τρόπο, η ψηφιακή εποχή απαντά στις προσδοκίες αμνημονεύτων ετών.
Βιβλιογραφία:
Nicolas Bonnal – Perceval et la reine – Αlchimie et ésotérisme dans la littérature arthurienne – πρόλογος Nicolas Richer, καθηγητής EN.S, Amazon.fr.)
Nicolas Bonnal – Internet, nouvelle voie initiatique (εκδ. Avatar)
Nicolas Bonnal – Comment les peuples sont devenus jetables (Amazon.fr)
Ουίλιαμ Γκίμπσον – Νευρομάντης, εκδ. Αίολος
Erik Davies – Techgnosis
Roger-Pol Doit – Les démons du web (άρθρο στην εφ. Le Monde, 29.09.2000).
Aπόσπασμα από το έξοχο άρθρο του Ροζέ-Πολ Ντρουά «Οι δαίμονες του Ιστού» που δημοσιεύτηκε στην έγκριτη γαλλική εφημερίδα «Le Monde», σχετικά με τη δυστοπία του κόσμου μας:[…] Ο Νικολά Μπονάλ ζωγραφίζει ένα πορτραίτο της αναβίωσης παλαιών τρόμων σε νέα δίκτυα. Σύμφωνα με τον ίδιο, η τεχνογνώση θα αναπτυχθεί υπερβολικά. Καθώς το «w» στην εβραϊκή γλώσσα αντιστοιχεί αριθμολογικά στον αριθμό 6, πολλοί σήμερα ανησυχούν ότι το World Wide Web (www) αντιστοιχεί στον αριθμό 666, δηλαδή στον αριθμό του Θηρίου της Αποκάλυψης του Ιωάννη.
Ο Ιστός είναι το δίχτυ έναντι του οποίου ήδη έχει παλέψει ο Ιώβ. Στην Καμπάλα, όπως και στο Διαδίκτυο, έχουμε αναμφίβολα να κάνουμε με πύλες, κώδικες, και κόμβους.
Όπως και στο Γνωστικισμό, η παλιά μάχη ενάντια στο σώμα, με τις αντιφάσεις που περιέχει, είναι σε ημερησία διάταξη: μερικοί άνθρωποι ονειρεύονται να εισχωρήσουν στον Ιστό, να γίνουν «φορτώσιμοι», και να επιβιώσουν ως καθαρή πληροφορία. Για αυτούς τους νεοεποχίτικους αγγέλους, η σάρκα μας είναι προφανώς ενοχλητική. Ονειρεύονται να γίνουν μόνο φως που θα μεταδίδεται αστραπιαία σε έναν κόσμο χωρίς βαρύτητα, αλλά και χωρίς ζωώδεις παρορμήσεις.
Οι χάκερ, σύμφωνα με τον Νικολά Μπονάλ είναι οι πειρατές που παρακάμπτουν τα εμπόδια και τα μέτρα ασφαλείας των συστημάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών, οι ιππότες του Διαδικτύου. Η εκπόρθηση των πιο επισφαλών αμυντικών συστημάτων είναι η δική τους αναζήτηση του Γκράαλ, που δεν τελειώνει ποτέ, όπως αυτή των συντρόφων του βασιλιά Αρθούρου.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι τα βιντεοπαιχνίδια ρόλων ―με μπουντρούμια, δράκους και άλλες ευκαιρίες για θανατηφόρες μάχες― έχουν εξελιχθεί με εντυπωσιακό τρόπο στον Παγκόσμιο Ιστό. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές τη βρίσκουν με αρχαίους μύθους. Ο Πυθαγόρας ανακατεύεται χαρούμενα με την Καμπάλα, και κρυπτογραφημένα μυστικά με μεσαιωνικά ήθη. Θεωρούσαμε τα βιντεοπαιχνίδια μετανεωτερικά, μπορεί όμως να αποδειχτούν προκλασσικά […]
[…] Ο Νικολά Μπονάλ, κάνει μια σημαντική επισήμανση: ότι ο υπερ-τεχνολογικός κόσμος τελικά αποτελεί ένα μυθολογικό σύμπαν, οπισθοδρομικό και αφελές, που διασχίζεται από όλες τις αρχέγονες φοβίες των προηγούμενων εποχών, αυτές που είχαμε πιστέψει ότι παρήλθαν, πιο σύντομα όμως απ’ όσο θα έπρεπε.
Ίσως δεν πρέπει βέβαια να τα βλέπουμε όλα μαύρα. Δεν είναι αλήθεια ότι οι σκληροί δίσκοι μας είναι γεμάτοι με σατανικά σύμβολα και τα μόντεμ μας με γκρέμλιν, έτοιμα να ξεπεταχτούν μπροστά μας. Υπάρχει όμως σαφώς μια τέτοια τάση.
Υπάρχει ένα είδος πιθανού βρόχου ανάμεσα στο παρελθόν και στο μέλλον. Το μέλλον κινδυνεύει τελικά να αποδειχτεί πανάρχαια εποχή. Μου έρχεται στο μυαλό η φράση που αποδίδεται στον Αϊνστάιν: «Δεν ξέρω πώς θα διεξαχθεί ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος, αλλά σίγουρα ο Τέταρτος θα γίνει με ρόπαλα και πέτρες.»
Πηγή: dedefensa.org
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
Ρόμπερτ Ράιχ (Robert Reich): Αμερικανός πολιτικός σχολιαστής, καθηγητής και συγγραφέας. Υπηρέτησε στις διοικήσεις των προέδρων Φορντ, Κάρτερ και Κλίντον, ενώ υπήρξε μέλος του συμβουλευτικού συμβουλίου της οικονομικής μεταρρύθμισης του προέδρου Μπάρακ Ομπάμα.
Άλβιν Τόφλερ (Alvin Toffler): Αμερικανός συγγραφέας, φουτουριστής και επιχειρηματίας. Ο Τόφλερ γεννήθηκε το 1928 και πέθανε το 2016. Έγινε πασίγνωστος από το βιβλίο του «Το τρίτο κύμα» το οποίο προέβλεψε τις σύγχρονες τεχνολογίες, την ψηφιακή και την επικοινωνιακή επανάσταση, καθώς και τις επιδράσεις τους στην παγκόσμια κουλτούρα.
Αλλά και το πρώτο του βιβλίο για το μέλλον, «Το σοκ του μέλλοντος» που εκδόθηκε το 1970 έγινε παγκόσμιο μπεστ σέλερ και πούλησε πάνω από 6 εκατομμύρια αντίτυπα. Στην Ελλάδα τα βιβλία του κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Κάκτος.
Ουίλιαμ Γκίμπσον (William Gibson): Αμερικανός συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας που γεννήθηκε το 1948. Αποκλήθηκε πατέρας του κυβερνοπάνκ, υποκατηγορίας της επιστημονικής φαντασίας, εξαιτίας του όρου κυβερνοχώρος τον οποίο εισήγαγε το 1982, αλλά και της επιτυχίας του πρώτου του μυθιστορήματος, «Νευρομάντης», το οποίο έχει πουλήσει περισσότερα από 6,5 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως από την πρώτη του έκδοση το 1984 και έχει κερδίσει τα βραβεία Nebula, Hugo και Philip K. Dick. Στην Ελλάδα το βιβλίο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Aίολος.
Οι ιστορίες του Γκίμπσον διαδραματίζονται σε δυστοπικά αστικά σκηνικά του κοντινού μέλλοντος, όπου η υπερυψηλή τεχνολογία, προϊόν της πληροφορικής και της βιοτεχνολογίας, έχει διεισδύσει στην καθημερινότητα. Στον κινηματογράφο έχουν μεταφερθεί τα διηγήματά του «Ο Μνημονικός Τζόνι» (Johnny Mnemonic) και «Ξενοδοχείο Νέο Ρόδο», ενώ ο ίδιος συμμετείχε και στη συγγραφή δύο επεισοδίων της τηλεοπτικής σειράς «The X-Files».
Οι ιστορίες του Γκίμπσον διαδραματίζονται σε δυστοπικά αστικά σκηνικά του κοντινού μέλλοντος, όπου η υπερυψηλή τεχνολογία, προϊόν της πληροφορικής και της βιοτεχνολογίας, έχει διεισδύσει στην καθημερινότητα. Στον κινηματογράφο έχουν μεταφερθεί τα διηγήματά του «Ο Μνημονικός Τζόνι» (Johnny Mnemonic) και «Ξενοδοχείο Νέο Ρόδο», ενώ ο ίδιος συμμετείχε και στη συγγραφή δύο επεισοδίων της τηλεοπτικής σειράς «The X-Files».
Στιβ Κέιζ (Steve Case): o μυθιστορηματικός ήρωας τζάνκι – χάκερ του «Νευρομάντη»
Άλαν Τούρινγκ (Alan Turing): aξίζει να αφιερώσουμε μερικές παραπάνω γραμμές σ’ αυτόν τον ιδιοφυή Άγγλο μαθηματικό, καθηγητή της λογικής, κρυπτογράφο και θεωρητικό βιολόγο, μια και θεωρείται «πατέρας της επιστήμης υπολογιστών».
Κι αυτό χάρη στην πολύ μεγάλη συνεισφορά του στο γνωστικό πεδίο της θεωρίας υπολογισμού κατά τη δεκαετία του 1930, αλλά και της τεχνητής νοημοσύνης, χάρη στο λεγόμενο Τεστ Τούρινγκ, το οποίο επινόησε το 1950: έναν τρόπο για να διαπιστωθεί πειραματικά αν μία μηχανή έχει αυθεντικές γνωστικές ικανότητες και μπορεί να σκεφτεί.
Ο Τούρινγκ γεννήθηκε το 1912 και πέθανε το 1954. Ήταν ο ιθύνων νους της αποκρυπτογράφησης των γερμανικών στρατιωτικών κωδικών, όντας ο προϊστάμενος της ομάδας που επιφορτίστηκε με την αποκωδικοποίηση της περίφημης γερμανικής κρυπτογραφικής συσκευής Enigma.
Η λαμπρή σταδιοδρομία του όμως καταστράφηκε ολοσχερώς το 1952 όταν καταδικάστηκε για ομοφυλοφιλία, η οποία εκείνη την εποχή ήταν ποινικά κολάσιμη. Η ποινή του ήταν η υποβολή σε ορμονική θεραπεία με οιστρογόνα προκειμένου να του μειωθεί η λίμπιντο, κάτι που του δημιούργησε στήθος. Μη αντέχοντας τον εξευτελισμό της προσωπικότητάς του, ο Τούρινγκ αυτοκτόνησε τρώγοντας ένα μήλο το οποίο είχε ποτίσει με υδροκυάνιο μέσω μιας σύριγγας.
Ράγκναροκ: η μοίρα των θεών, η μάχη του τέλους του κόσμου στη σκανδιναυική μυθολογία. Το Ράγκναροκ θα ξεκινήσει με φυσικές καταστροφές, οι οποίες σύντομα θα οδηγήσουν σε έναν απίστευτα βαρύ χειμώνα που θα διαρκέσει τρία χρόνια, χωρίς να παρεμβληθεί ούτε ένα καλοκαίρι και με το χιόνι να έρχεται διαρκώς από όλες τις κατευθύνσεις. Η μάχη θα καταλήξει σε μια πυρκαγιά που θα κάψει ολόκληρο το σύμπαν, και η Γη θα βυθιστεί στη θάλασσα. Μια νέα Γη θα αναδυθεί και θα κατοικηθεί από όσους θεούς επιζήσουν και ένα ζευγάρι ανθρώπους.
Μιρσέα Ελιάντ (Mircea Eliade): διάσημος Ρουμάνος ανθρωπολόγος (1907-1986). Στην Ελλάδα έχουν κυκλοφορήσει πολλά βιβλία του, γνωστότερα των οποίων είναι: «Σαμανισμός και αρχαίες τεχνικές της έκστασης», «Το ιερό και το βέβηλο», «Το εσωτερικό φως», «Πραγματεία πάνω στην ιστορία των θρησκειών» κ.ά.
Μονσαλβάτ (Montsalvat): το κάστρο της όπερας «Πάρσιφαλ» του Βάγκνερ στο οποίο υποτίθεται ότι φυλάσσεται το Γκράαλ
aperopia.fr
Άλαν Τούρινγκ (Alan Turing): aξίζει να αφιερώσουμε μερικές παραπάνω γραμμές σ’ αυτόν τον ιδιοφυή Άγγλο μαθηματικό, καθηγητή της λογικής, κρυπτογράφο και θεωρητικό βιολόγο, μια και θεωρείται «πατέρας της επιστήμης υπολογιστών».
Κι αυτό χάρη στην πολύ μεγάλη συνεισφορά του στο γνωστικό πεδίο της θεωρίας υπολογισμού κατά τη δεκαετία του 1930, αλλά και της τεχνητής νοημοσύνης, χάρη στο λεγόμενο Τεστ Τούρινγκ, το οποίο επινόησε το 1950: έναν τρόπο για να διαπιστωθεί πειραματικά αν μία μηχανή έχει αυθεντικές γνωστικές ικανότητες και μπορεί να σκεφτεί.
Ο Τούρινγκ γεννήθηκε το 1912 και πέθανε το 1954. Ήταν ο ιθύνων νους της αποκρυπτογράφησης των γερμανικών στρατιωτικών κωδικών, όντας ο προϊστάμενος της ομάδας που επιφορτίστηκε με την αποκωδικοποίηση της περίφημης γερμανικής κρυπτογραφικής συσκευής Enigma.
Η λαμπρή σταδιοδρομία του όμως καταστράφηκε ολοσχερώς το 1952 όταν καταδικάστηκε για ομοφυλοφιλία, η οποία εκείνη την εποχή ήταν ποινικά κολάσιμη. Η ποινή του ήταν η υποβολή σε ορμονική θεραπεία με οιστρογόνα προκειμένου να του μειωθεί η λίμπιντο, κάτι που του δημιούργησε στήθος. Μη αντέχοντας τον εξευτελισμό της προσωπικότητάς του, ο Τούρινγκ αυτοκτόνησε τρώγοντας ένα μήλο το οποίο είχε ποτίσει με υδροκυάνιο μέσω μιας σύριγγας.
Ράγκναροκ: η μοίρα των θεών, η μάχη του τέλους του κόσμου στη σκανδιναυική μυθολογία. Το Ράγκναροκ θα ξεκινήσει με φυσικές καταστροφές, οι οποίες σύντομα θα οδηγήσουν σε έναν απίστευτα βαρύ χειμώνα που θα διαρκέσει τρία χρόνια, χωρίς να παρεμβληθεί ούτε ένα καλοκαίρι και με το χιόνι να έρχεται διαρκώς από όλες τις κατευθύνσεις. Η μάχη θα καταλήξει σε μια πυρκαγιά που θα κάψει ολόκληρο το σύμπαν, και η Γη θα βυθιστεί στη θάλασσα. Μια νέα Γη θα αναδυθεί και θα κατοικηθεί από όσους θεούς επιζήσουν και ένα ζευγάρι ανθρώπους.
Μιρσέα Ελιάντ (Mircea Eliade): διάσημος Ρουμάνος ανθρωπολόγος (1907-1986). Στην Ελλάδα έχουν κυκλοφορήσει πολλά βιβλία του, γνωστότερα των οποίων είναι: «Σαμανισμός και αρχαίες τεχνικές της έκστασης», «Το ιερό και το βέβηλο», «Το εσωτερικό φως», «Πραγματεία πάνω στην ιστορία των θρησκειών» κ.ά.
Μονσαλβάτ (Montsalvat): το κάστρο της όπερας «Πάρσιφαλ» του Βάγκνερ στο οποίο υποτίθεται ότι φυλάσσεται το Γκράαλ
aperopia.fr
Κατηγορίες:
Σχόλια