Αποτροπή πολέμου ΗΠΑ-Κίνας – Nouriel Roubini

 

Η Κίνα και η Αμερική πρέπει και οι δύο να ακολουθήσουν πολιτικές που θα μειώσουν τις οικονομικές και γεωπολιτικές εντάσεις και θα ενισχύσουν την υγιή συνεργασία στις παγκόσμιες προκλήσεις. Εάν αποτύχουν να επιτύχουν μια νέα κατανόηση για τα ζητήματα που οδηγούν την τρέχουσα αντιπαράθεσή τους, τελικά θα συγκρουστούν – με καταστροφικές συνέπειες για τον κόσμο.

ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ – Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα παραμένουν σε τροχιά σύγκρουσης . Ο νέος ψυχρός πόλεμος μεταξύ τους μπορεί τελικά να γίνει καυτός για το ζήτημα της Ταϊβάν . Η «Παγίδα του Θουκυδίδη» –στην οποία μια ανερχόμενη δύναμη φαίνεται προορισμένη να συγκρουστεί με έναν κατεστημένο ηγεμόνα– φαίνεται δυσοίωνα. Αλλά μια σοβαρή κλιμάκωση των σινο-αμερικανικών εντάσεων, πόσο μάλλον ένας πόλεμος, μπορεί ακόμα να αποφευχθεί, γλιτώνοντας τον κόσμο από τις κατακλυσμικές συνέπειες που θα ακολουθούσαν αναπόφευκτα.

Θα υπάρχουν πάντα τουλάχιστον κάποιες εντάσεις όταν μια ανερχόμενη δύναμη αμφισβητεί την επικρατούσα παγκόσμια δύναμη. Αλλά η Κίνα βρίσκεται αντιμέτωπη με τις ΗΠΑ σε μια στιγμή που η σχετική ισχύς της Αμερικής μπορεί να αποδυναμώνεται και όταν δεσμεύεται να αποτρέψει τη δική της στρατηγική παρακμή. Και οι δύο πλευρές γίνονται έτσι ολοένα και πιο παρανοϊκές σχετικά με τις προθέσεις του άλλου, και η αντιπαράθεση έχει ως επί το πλείστον αντικαταστήσει τον υγιή ανταγωνισμό και τη συνεργασία. Εν μέρει ευθύνονται και οι δύο πλευρές.

Υπό τον Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, η Κίνα έχει γίνει πιο αυταρχική και έχει προχωρήσει περισσότερο προς τον κρατικό καπιταλισμό, αντί να τηρεί την έννοια του Ντενγκ Σιαοπίνγκ για «μεταρρύθμιση και άνοιγμα». Επιπλέον, το αξίωμα του Ντενγκ, «κρύψε τη δύναμή σου και περιμένεις τον χρόνο σου», έχει δώσει τη θέση του στη στρατιωτική διεκδίκηση. Με την Κίνα να ακολουθεί μια ολοένα και πιο επιθετική εξωτερική πολιτική, οι εδαφικές διαμάχες μεταξύ της και αρκετών γειτόνων της Ασίας έχουν επιδεινωθεί. Η Κίνα προσπάθησε να ελέγξει την Ανατολική και τη Νότια Θάλασσα της Κίνας και έχει γίνει όλο και πιο ανυπόμονη να «επανενωθεί» με την Ταϊβάν με κάθε μέσο.

Ωστόσο, ο Σι έχει κατηγορήσει τις ΗΠΑ ότι ακολουθούν τη δική τους επιθετική στρατηγική «συνολικού περιορισμού, περικύκλωσης και καταστολής». Από την άλλη πλευρά, πολλοί στις ΗΠΑ φοβούνται ότι η Κίνα μπορεί να αμφισβητήσει τη στρατηγική ηγεμονία των ΗΠΑ στην Ασία – αποφασιστικός παράγοντας για τη σχετική ειρήνη, την ευημερία και την πρόοδο της περιοχής από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Οι Κινέζοι ηγέτες φοβούνται επίσης ότι η Αμερική δεν είναι πλέον δεσμευμένη στην αρχή της «Μίας Κίνας» που έχει στηρίξει τις σινοαμερικανικές σχέσεις εδώ και μισό αιώνα. Όχι μόνο η Αμερική έχει γίνει λιγότερο «στρατηγικά διφορούμενη» στο ερώτημα εάν θα υπερασπιζόταν την Ταϊβάν. έχει επίσης πυροδοτήσει τους κινεζικούς φόβους για περιορισμό ενισχύοντας τις συμμαχίες Ινδο-Ειρηνικού μέσω του συμφώνου AUKUS (Αυστραλία, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ), του Quad (Αυστραλία, Ινδία, Ιαπωνία και ΗΠΑ) και μια ασιατική περιστροφή από ΝΑΤΟ.

Ένα πρώτο βήμα για την πρόληψη μιας σύγκρουσης είναι η αναγνώριση ότι ορισμένες από τις επικρατούσες ανησυχίες είναι υπερβολικές. Για παράδειγμα, η ανησυχία των ΗΠΑ για την οικονομική άνοδο της Κίνας θυμίζει τη στάση τους απέναντι στην άνοδο της Γερμανίας και της Ιαπωνίας πριν από δεκαετίες. Εξάλλου, η Κίνα έχει σημαντικά οικονομικά προβλήματα που θα μπορούσαν να μειώσουν τη δυνητική ανάπτυξή της σε μόλις 3-4% ετησίως, πολύ κάτω από τον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 10% που πέτυχε τις τελευταίες δεκαετίες. Η Κίνα έχει γηράσκον πληθυσμό και υψηλή ανεργία στους νέους . υψηλά επίπεδα χρέους τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα· πτώση ιδιωτικών επενδύσεων ως αποτέλεσμα εκφοβισμού από το κυβερνών κόμμα· και μια δέσμευση στον κρατικό καπιταλισμό που εμποδίζει την αύξηση της συνολικής παραγωγικότητας των συντελεστών.

Επιπλέον, η κινεζική εγχώρια κατανάλωση έχει αποδυναμωθεί, λόγω της βαθύτερης οικονομικής αβεβαιότητας και της έλλειψης ενός ευρέος δικτύου κοινωνικής ασφάλειας. Με την έναρξη του αποπληθωρισμού, η Κίνα πρέπει τώρα να ανησυχεί για την ιαπωνοποίηση : μια μακρά περίοδο χαμένης ανάπτυξης. Όπως πολλές αναδυόμενες αγορές, θα μπορούσε τελικά να καταλήξει στην «παγίδα του μεσαίου εισοδήματος», αντί να φτάσει στο καθεστώς υψηλού εισοδήματος και να γίνει η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο.

Αν και οι ΗΠΑ μπορεί να έχουν υπερεκτιμήσει την πιθανή άνοδο της Κίνας, μπορεί επίσης να έχουν υποτιμήσει το προβάδισμά τους σε πολλούς από τους κλάδους και τις τεχνολογίες του μέλλοντος: τεχνητή νοημοσύνη, μηχανική μάθηση, ημιαγωγοί, κβαντικοί υπολογιστές, ρομποτική και αυτοματισμός και νέες πηγές ενέργειας όπως πυρηνική σύντηξη. Η Κίνα έχει επενδύσει σημαντικά σε ορισμένους από αυτούς τους τομείς στο πλαίσιο του προγράμματος «Made in China 2025», αλλά ο στόχος της να επιτύχει βραχυπρόθεσμη κυριαρχία σε δέκα κλάδους του μέλλοντος φαίνεται πλέον τραβηγμένος.

Οι Αμερικανοί φόβοι για την κυριαρχία της Κίνας στην Ασία είναι επίσης υπερβολικοί. Η Κίνα περιβάλλεται από σχεδόν 20 χώρες, πολλές από τις οποίες είναι στρατηγικοί αντίπαλοι ή «ελευθεριακοί εχθροί» – οι περισσότεροι από τους λίγους συμμάχους που έχει, όπως η Βόρεια Κορέα, είναι μια αποστράγγιση των πόρων της. Ενώ η Πρωτοβουλία Belt and Road υποτίθεται ότι θα έκανε νέους φίλους και θα δημιουργήσει νέες εξαρτήσεις, αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων μαζικών αποτυχημένων έργων (λευκοί ελέφαντες) που οδηγούν σε χρεοκοπίες. Όσο κι αν η Κίνα θέλει να κυριαρχήσει στον Παγκόσμιο Νότο και τα διεθνή «κράτη ταλάντευσης» του, πολλές μεσαίες δυνάμεις αντιστέκονται και αντιστέκονται σε αυτή τη φιλοδοξία.

Οι ΗΠΑ δικαίως επέβαλαν ορισμένες κυρώσεις για να κρατήσουν βασικές τεχνολογίες μακριά από τα χέρια του κινεζικού στρατού και για να ματαιώσουν την προσπάθεια της Κίνας για κυριαρχία στην τεχνητή νοημοσύνη. Αλλά πρέπει να είναι προσεκτική να περιορίσει τη στρατηγική της σε μια στρατηγική αποδέσμευσης και όχι αποσύνδεσης, εκτός από κάποια αναγκαία τεχνολογική αποσύνδεση και περιορισμούς στις άμεσες επενδύσεις στην Κίνα και τις ΗΠΑ. Καθώς καθορίζει ποιους τομείς θα συμπεριλάβει στην προσέγγισή της « μικρή αυλή και ψηλός φράχτης », πρέπει να αποφύγει να προχωρήσει πολύ μακριά. Οι εμπορικές κυρώσεις που επέβαλε ο Ντόναλντ Τραμπ στην Κίνα ισχύουν για ένα ευρύ φάσμα καταναλωτικών αγαθών και θα πρέπει ως επί το πλείστον να καταργηθούν σταδιακά.

Όσον αφορά την Ταϊβάν, οι ΗΠΑ και η Κίνα θα πρέπει να προσπαθήσουν να καταλήξουν σε μια νέα συνεννόηση για να εκτονώσουν τη σημερινή επικίνδυνη κλιμάκωση. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν θα πρέπει να επαναβεβαιώσει ξεκάθαρα την αρχή της One China και να ευθυγραμμίσει εκ νέου τις δημόσιες δεσμεύσεις και δηλώσεις του με την αρχή της «στρατηγικής ασάφειας». Οι ΗΠΑ θα πρέπει να πουλήσουν στην Ταϊβάν τα όπλα που χρειάζονται για να αμυνθούν, αλλά όχι με ρυθμό ή κλίμακα που θα μπορούσε να προκαλέσει την Κίνα να εισβάλει στο νησί προτού προχωρήσει πολύ η άμυνά της με τον «σκυλοπόδαρο». Η Αμερική πρέπει επίσης να δηλώσει ξεκάθαρα ότι αντιτίθεται σε οποιαδήποτε κίνηση της Ταϊβάν προς επίσημη ανεξαρτησία και θα πρέπει να αποφεύγει τις επισκέψεις υψηλού επιπέδου με τους ηγέτες της Ταϊβάν.

Η Κίνα, από την πλευρά της, θα πρέπει να σταματήσει τις αεροπορικές και ναυτικές της επιδρομές κοντά στην Ταϊβάν. Θα πρέπει να αναφέρει ξεκάθαρα ότι η ενδεχόμενη επανένωση θα είναι αυστηρά ειρηνική και αμοιβαία συμφωνημένη. θα πρέπει να λάβει νέα μέτρα για τη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των στενών· και θα πρέπει να εκτονώσει τις εντάσεις με άλλους γείτονες σε εδαφικές διαφορές.

Η Κίνα και η Αμερική πρέπει και οι δύο να ακολουθήσουν πολιτικές που θα μειώσουν τις οικονομικές και γεωπολιτικές εντάσεις και θα ενισχύσουν την υγιή συνεργασία σε παγκόσμια θέματα όπως η κλιματική αλλαγή και η ρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης . Εάν αποτύχουν να επιτύχουν μια νέα κατανόηση για τα ζητήματα που οδηγούν την τρέχουσα αντιπαράθεσή τους, τελικά θα συγκρουστούν. Αυτό θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε μια στρατιωτική αντιπαράθεση που θα κατέστρεφε την παγκόσμια οικονομία και η οποία θα μπορούσε ακόμη και να κλιμακωθεί σε μια αντισυμβατική (πυρηνική) σύγκρουση. Τα υψηλά διακυβεύματα απαιτούν στρατηγικό περιορισμό και από τις δύο πλευρές.